پرمویی زنان یا هیرسوتیسم زمانی است که رشد موهای زائد در صورت و بدن بیش از حد باشد، علت – تشخیص و درمان های خانگی و پزشکی آن را بخوانید.
چه جنس زن و چه مرد، زمانی که فرد به بلوغ می رسد، موها در بدن او رشد خواهند کرد. رشد مو در بدن زنان کمتر از مردان است، اما همه زنان نیز در بدنشان مو دارند. این مساله شامل موی صورت هم هست.
گاهی اوقات رشد موهای زائد زنان بیش از حد شده که با عنوان پرمویی یا هیرسوتیسم (Hirsutism) شناخته می شود. این مساله زمانیست که هورمون های بلوغ در بدن زنان سبب رشد موهای زائد در نواحی میشوند که معمولا تنها در مردان پس از بلوغ رشد خواهد کرد.
پرمویی یا هیرسوتیسم زنان علت های متعددی دارد.
برخی مواقع علت پرمویی زنان ناشی از وجود یک بیماری زمینه ای است. گاهی اوقات نیز فرد علت زمینه ای برای رشد بیش از حد موهای زائی خود ندارد.
درمان پرمویی زنان نیز شامل روش های خانگی و پزشکی است. می توان با استفاده از روش های زیبایی موهای زائد را حذف کنید و یا بررسی کنید آیا نیاز به درمان تخصصی یا بیشتر هست یا خیر.
در این مقاله علت های هیرسوتیسم زنان را بررسی کرده و روش تشخیص و درمان های مختلف خانگی و پزشکی بیان می شود.
علت پرمویی زنان (هیرسوتیسم)
پزشکان معمولا از آندروژن با عنوان هورمون های مردانه یاد می کنند، اما این هورمون هم در بدن مردان و هم زنان وجود دارد. در واقع هورمون های آندروژن هورمون های جنسی هستند که سبب توسعه سیستم تولید مثل و خصوصیات جنسی ثانویه مردان پس از بلوغ می شوند. یکی از رایج ترین آندروژن ها هورمون تستوسترون است.
این هورمون ها هم در زنان و هم مردان سبب رشد موهای زائد زیربغل و ناحیه تناسلی پس از بلوغ می شوند. اما در مردان موها در قسمت های دیگر بدن همچون ریش و سبیل در صورت، نیز رشد خواهند کرد.
برخی بیماری ها و شرایط سلامت مرتبط با زنان، سبب افزایش تولید آندروژن ها شده و در نتیجه موجب رشد موهای زائد در مکان هایی غیر متعارف در آنها خواهد شد.
برخی علت های پرمویی (هیرسوتیسم) زنان عبارتند از:
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) شایع ترین علت رشد بیش از حد موهای زائد بدن در زنان است. بیش از 70% از موارد ابتلا به پرمویی در زنان به علت سندرم تخمدان پلی کیستیک است.
PCOS یک اختلال هورمونی است که سبب افزایش تولید آندروژن ها می شود. علت دقیق بروز این بیماری بطور کامل مشخص نیست. هدف از درمان PCOS نیز کنترل علائم آن با استفاده از قرص های ضد بارداری و درمان های هورمونی دیگر است.
اختلالات تیروئید
غده تیروئید سبب تولید هورمون هایی می شود که به تنظیم متابولیسم و دمای بدن کمک می کنند. دو اختلال رایج تیروئید پرکاری تیروئید و کم کاری تیروئید هستند.
در صورت اختلال در عملکرد مناسب تیروئید، عدم تعادل هورمونی ایجاد خواهد شد. این وضعیت در موارد نادر موجب رشد موهای زائد بدن می گردد.
هیپرپرولاکتینمی
پرولاکتین هورمونی است که در درجه اول مسئول تولید شیر در افراد شیرده است.
هیپرپرولاکتینمی وضعیتی است که باعث می شود بدن سطوح بالایی از هورمون پرولاکتین را تولید کند. در افراد مبتلا به این عارضه حتی اگر شیرده نباشند، احتمالا از سینه شیر ترشح خواهد شد.
هیپرپرولاکتینمی یک عامل خطر برای ناباروری است. علاوه بر این، این بیماری یک علت پرمویی زنان می باشد.
هیپرپلازی آدرنال مادرزادی
هیپرپلازی آدرنال مادرزادی (Congenital Adrenal Hyperplasia) گروه نادری از بیماری های ژنتیکی است که غدد فوق کلیوی را تحت تأثیر قرار داده و علائم شدیدی در پی خواهد داشت.
به علت عملکرد نامناسب غدد فوق کلیوی، مقادیر بالای آندروژن در بدن زنان تولید شده و این امر علائم متعددی همچون پرمویی را در پی خواهد داشت.
پزشکان شرایطی را که موجب هیپرپلازی آدرنال می شوند غربالگری می کنند. با این حال، موارد خفیف ممکن است تا زمان بلوغ قابل تشخیص نباشند.
تومورها
بر اساس اعلام آکادمی پزشکان خانواده آمریکا، 0.3% از موارد ابتلا به هیرسوتیسم در زنان به علت توموری است که آندروژن آزاد می کند.
در این شرایط علائمی همچون وجود توده در معده یا لگن و همچنین رشد بیش از حد موهای زائد بروز می کند.
دارو
برخی از داروها سبب افزایش رشد موهای زائد بدن زنان می شوند.
برخی از داروهای مرتبط با هیرسوتیسم عبارتند از:
- داروهای هورمونی، مانند تستوسترون، به علاوه برخی از داروهایی که تولید هورمون را تغییر می دهند
- داروهای ضد روان پریشی
- گلوکوکورتیکواستروئیدها
- بعضی از داروهای ضد تشنج
- بعضی از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
سایر علت ها
برخی مواقع هیرسوتیسم زنان علت مشخصی ندارد و پزشکان شواهد واضحی از یک اختلال زمینه ای پیدا نخواهند کرد.
زمانیکه پرمویی زنان علت مشخصی نداشته باشد، پزشکان آن را هیرسوتیسم ایدیوپاتیک می نامند. این تشخیص زمانی است که تمامی علت های زمینه ای پرمویی زنان بررسی و رد شده باشند.
در حدود 10% از کل موارد پرمویی زنان به علت هیرسوتیسم ایدیوپاتیکاست. این شرایط همچنین 50% از کل موارد خفیف رشد بیش از حد مو را در بر می گیرد.
عوامل ژنتیکی در بروز پرمویی ایدیوپاتیک دخیل هستند. برای نمونه زنان اصالتاً هندی یا مدیترانه ای معمولاً این نوع رشد مو را دارند.
رشد موی “طبیعی” در مقابل “غیر طبیعی”
داشتن موهای ریز در سرتاسر بدن، از جمله صورت، برای زنان امری معمول و طبیعی است. بسیاری از زنان نیز در برخی نواحی مانند روی شکم، چانه و سینه موهای ضخیم دارند.
تعیین اینکه چه چیزی به عنوان موهای زائد بدن به حساب می آید، امری چالش برانگیز خواهد بود.
مقیاس فریمن – گالوی
یکی از مقیاس های طراحی شده توسط دانشمندان برای طبقه بندی هیرسوتیسم زنان، سیستم فریمن – گلوی (Ferriman-Gallwey scale) است.
این روش اندازه گیری در ابتدا در سال 1961 طراحی شد. این مقیاس شامل اندازه گیری حجم رشد مو در 11 ناحیه از بدن که مستعد رشد موی مرتبط با آندروژن است بود.
بعدها محققان این سیستم امتیازدهی را کاهش داده و تنها 9 ناحیه بدن را مرود ارزیابی قرار می دهد. این مقیاس امتیاز دهی کنونی با عنوان سیستم اصلاح شده فریمن – گالوی امروزی شناخته می شود.
این سیستم بر اساس میزان رشد موی فرد در نواحی مختلف بدن، امتیازی را تعیین می کند.
با توجه به مقیاس، موهای نازک به همراه تعداد محدودی از موهای ضخیم، “طبیعی” هستند.
زمانی که مو در بسیاری از نواحی بدن ضخیم باشد، احتمال پرمویی فرد بیشتر خواهد بود. نمره بیشتر از 7 معمولاً نشان دهنده رشد بیش از حد مو یا هیرسوتیسم است.
تنوع در بین جمعیت ها
مطالعات نشان می دهند که کسب نمره تا 8 در بسیاری زنان با قومیت و نژادهای خاص کاربردی ندارد. چراکه برخی جوامع به طور طبیعی مستعد سطوح متغیر رشد مو در بدنشان هستند.
برای نمونه افراد اهل خاور میانه، مدیترانه یا زنان اسپانیایی تبار، معمولاً برای تشخیص رشد موی بیش از حد، نیاز به نمره 9 یا بالاتر دارند.
امتیاز تعیین پرمویی برای زنان اهل آمریکای جنوبی 6 است. این امیتاز برای زنان آسیای شرقی 2 و در ایالات متحده و بریتانیا برای افراد سیاه و سفید پوست هردو نژاد 8 است.
فراتر از مقیاس
در مقیاس های فراتر، به طور کلی، کسب هر نمره زیر 15 ممکن است نشان دهنده هیرسوتیسم خفیف بوده و نمره بالای 25 نشان دهنده هیرسوتیسم شدید باشد.
با این حال، هر فردی که در بدو تولد جنسیت زن را دریافت کرده و احساس می کند رشد مویی غیرطبیعی دارد لازم است تا با یک متخصص پزشکی صحبت کند.
تشخیص هیرسوتیسم
پزشک برای تشخیص پرمویی در زنان، علاوه بر بررسی مقیاس فریمن – گالوی، با حذف سایر علت های رشد بیش از حد مو، آن را تشخیص خواهد داد.
درصورتیکه معاینه اولیه نشان دهد که فردی دارای رشد بیش از حد مو است، پزشک بدنیال علت بروز آن خواهد بود.
آزمایشات تشخیصی برای پرمویی زنان شامل:
- معاینه فیزیکی کامل فرد
- معاینه لگنی که در آن پزشک علائم آندروژنیزه شدن یا تومورها را بررسی می کند
- بررسی قاعدگی فرد و گرفتن تاریخچه دقیق قاعدگی
- سوالاتی در مورد سابقه خانوادگی علائم مشابه، شروع علائم و هر دارویی که ممکن است فرد مصرف کند
- آزمایش خون جهت اندازه گیری سطح آندروژن و سایر هورمون ها
- اسکن تصویربرداری برای بررسی تومورها و سایر رشدها
گزینه های درمانی طبیعی
درمان های طبیعی در کنترل و حذف رشد موهای ناخواسته به دلیل PCOS موثرند.
این موارد عبارتند از:
- تغییرات رژیم غذایی: در زنان دارای مقاومت به انسولین یک رژیم یا مصرف قند و کربوهیدرات محدود کمک کننده خواهد بود. برخی از افراد رژیم های PCOS خاصی را نیز امتحان می کنند. با این حال، تحقیقات کمی در مورد چگونگی عملکرد این رژیم‌ها وجود دارد.
- مدیریت وزن: حفظ وزن متوسط در کنترل بسیاری از علائم PCOS موثر است. ترکیب یک رژیم غذایی صحیح و ورزش نقش کلیدی در بهبود پرمویی دارد.
- حمایت از سلامت روان: PCOS یک اختلال پیچیده است که می تواند ظاهر فرد، باروری و سلامت او را تغییر دهد. عضویت در گروه های حمایتی، روان درمانی و تفکر و صحبت کردن مثبت با خود بسیار موثر خواهد بود.
روش های رفع موهای زائد مانند اصلاح یا استفاده از کرم های موبر موثر خواهند بود. با این حال، این روش ها علت اصلی رشد موهای زائد را برطرف نمی کنند. برای تشخیص علت اصلی و درمان آن نیاز به مشاوره پزشک است.
درمان های پزشکی
درمان های پزشکی در رفع رشد موهای زائد یا پرمویی به علت PCOS موثرند.
مصرف قرص های ضد بارداری به تنظیم هورمون ها و دوره های پریودی کمک کرده و در عین حال رشد مو را کاهش خواهد داد.
افراد دیگر ممکن است نیاز به استفاده از انسولین برای کنترل دیابت داشته باشند.
یکی از داروهای تجویزی مفید، داروی اسپیرونولاکتون است. اسپیرونولاکتون اثرات هورمون های خاص را کنترل می کند.
افرادی که سندرم تخمدان پلی کیستیک دارند و در تلاش برای باردار شدن هستند ممکن است به درمان های هورمونی مصنوعی جهت تحریک تخمک گذاری نیاز داشته باشند.
اگر فرد به بیماری دیگری غیر از سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا باشد، درمان تجویزی به سابقه پزشکی و سایر عوامل بستگی دارد.
درمان های هورمونی سبب بازگشت تعادل هورمونی می شوند. اما در هر صورت ممکن است فرد به درمان های اضافی نیز نیاز داشته باشد. برای نمونه، اگر توموری وجود داشته باشد که آندروژن تولید می کند، احتمالا نیاز به برداشتن تومور با جراحی خواهد بود
خلاصه
هیرسوتیسم یا پرمویی در زنان زمانی است که فرد رشد موهای زائد مردانه را تجربه کند. در صورتیکه علت پرمویی زنان ناشی از یک علت زمینه ایست، باید به دنبال درمان علت بود. این امر سبب کاهش رشد بیش از حد موهای زائد خواهد شد.
اکثر مشکلات هورمونی همچون PCOS، به درمان های پزشکی پاسخ مثبتی می دهند. بواسطه درمان مناسب میزان موهای زائد بدن کاهش خواهد یافت.
شایان ذکر است که این مساله همیشه ناشی از یک شرایط پزشکی نیست. گاهی اوقات ژنتیک نیز در بروز پرمویی دخیل است. برخی مواقع نیز هیچ علت زمینه ای وجود ندارد و پزشکان آن را با نام هیرسوتیسم ایدیوپاتیک می شناسند.
در هر صورت با درمان مناسب و اعمال زیبایی همچون لیزر می توان اقدام به حذف موهای زائد نمود.
