ترک لب؛ از علت تا درمان و پیشگیری

درد و سوزش ناگهانی لب بعد از هربار خندیدن و صحبت کردن، به معنی گرفتار شدن در ورطه خشکی و ترک خوردگی لب است. معضلی رایج و دردناک که اغلب با سوزش و پوسته پوسته شدن نواحی مختلف لب همراه است. اما چه چیزی باعث ترک خوردن لب‌ها می‌شود؟ چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟

ترک لب چیست؟

ترک لب، معضل بسیار شایعی است که همه ما در زندگی آن را تجربه کرده‌ایم. این مشکل، اغلب با خشکی سطحی و پوسته پوسته شدن آغاز می‌شود. در همین مرحله، اگر راهکار درمانی مناسبی را پیش بگیرید و رطوبت مورد نیاز پوست را فراهم کنید، به راحتی می‌توانید از شر آن خلاص ‌شوید. اما اغلب ما به خاطر سهل انگاری، با ترک خوردگی و سوزش‌های دردناک آن در مراحل پیشرفته‌تر خشکی لب مواجه می‌شویم. ترک لب که در علم پزشکی کیلیت نامیده می‌شود، بر اثر خشکی و برش خوردن پوست لب به وجود می‌آید و علل مختلفی مثل قرارگرفتن در معرض آفتاب یا در هوای خشک و سرد دارد. بعضی‌اوقات، کیلیت می‌تواند ناشی از عفونت باشد که با ترک‌خوردگی پوست در گوشه‌های لب همراه است.

علل ترک‌خوردن لب

از تاثیر جغرافیا و ژنتیک تا سازوکارهای فیزیولوژیکی بدن، خشکی و ترک خوردن لب دلایل بسیاری دارد. اما جالب است بدانید علت اصلی این عارضه، به ساختار طبیعی پوست لب مربوط می‌شود. بافت پوست در سرتاسر بدن، مجموعه‌ای از غدد ترشح کننده چربی را درخود جای داده است که با اصطلاح غدد سباسه شناخته می‌شوند. این غدد، وظیفه تولید چربی و تامین رطوبت مورد نیاز پوست را به عهده دارند. چربی ترشح شده از غدد سباسه، سد لیپیدی پوست را تقویت می‌کنند و از این بافت در برابر آسیب‌های محیطی محافظت می‌نمایند.

اما لب‌ها بر خلاف دیگر نقاط پوست، فاقد غدد ترشح چربی هستند. به این معنی که رطوبت کمتری دریافت می‌کنند و در برابر محرک‌های محیطی، آسیب‌پذیری بیشتری دارند. در نتیجه، مواجه شدن با خشکی لب در اثر قرار گرفتن در معرض محرک‌ها، چندان جای تعجب ندارد. از رایج‌ترین محرک‌های خشکی لب، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آب و هوا و اقلیم جغرافیایی

یکی از دلایل بسیار مهم خشکی لب، آب و هوا و اقلیم جغرافیایی محیطی است که در آن زندگی می‌کنید. خشکی و سرمای هوا در فصل زمستان، از عوامل اصلی  محسوب دهیدراتاسیون می‌شوند. همچنین امکان دریافت رطوبت را نیز کاهش می‌دهد. به همین خاطر است که در زمستان، اغلب با پوسته پوسته شدن و خشکی پوست بدن و لب‌ها مواجه می‌شویم.

البته در این زمینه نباید از تاثیر تابش مستقیم و سوزناک پرتوهای آفتاب در فصل گرم تابستان غافل شد. در این فصل، افزایش دمای هوا باعث بیشتر شدن تبخیر سطحی پوست و کاهش رطوبت طبیعی آن می‌شود. علاوه بر این، امکان آفتاب سوختگی و التهاب پوست لب نیز افزایش می‌یابد. همه این عوامل در کنار یکدیگر، امکان ابتلا به کیلیت را افزایش می‌دهند.

لیس زدن مداوم لب

از دیگر دلایل ترک لب‌ها، می‌توان به لیس زدن‌های معمولی این ناحیه در طول روز اشاره کرد. اگرچه بزاق زبان می‌تواند رطوبت لب‌ها را موقتاً بیشتر کند، اما در نهایت باعث خشکی بیشتر می‌شود. بزاق دهان، مجموعه‌ای از انواع آنزیم‌های گوارشی قدرتمند است که به هضم اولیه غذا کمک می‌کنند. به همین خاطر است که باعث آسیب به بافت لب و ترک خوردن و خشکی آن می‌شوند. متاسفانه هنگامی که لب‌هایمان خشک می‌شود به‌صورت ناخودآگاه این کار را بیشتر انجام می‌دهیم که همین کار مشکل را بدتر می‌کند.

استفاده از بعضی داروها

مصرف برخی داروها باعث خشکی و ترک‌خوردگی لب می‌شود. داروهای شیمی‌درمانی، آنتی‌هیستامین، خانواده رتینوئیدها و ویتامین آ، دیورتیک‌ها(داروهای مدر) و…. همچنین حساسیت به بعضی از داروها هم می‌تواند این واکنش را به وجود آورد.

کم‌آبی بدن

خشکی لب‌ها می‌تواند در اثر کم‌آبی بدن باشد؛ نکته مهم اینکه کم‌آبی در هر فصلی پیش می‌آید. پس باید در طول روز حواسمان به نوشیدن آب باشد تا بدنمان را همیشه هیدراته نگه داریم. علاوه بر نوشیدن آب، مصرف میوه‌هایی مانند هندوانه، طالبی، توت فرنگی و پرتقال نیز می‌تواند برای کم آبی بدن به شما کمک کند.

استفاده از محصولات نامناسب آرایشی

استفاده از محصولات آرایشی بی‌کیفیت و فیک، می‌تواند باعث خشکی لب و ترک خوردن آن شود. علاوه بر این، برخی از ترکیبات شیمیایی موجود در محصولات آرایشی، ممکن است با تحریک حساسیت پوستی همراه باشند. وقتی محصولی را روی لب خود می‌زنید و احساس سوزش دارید در واقع لب‌های شما به آن حساسیت نشان داده است. در این صورت لب‌ها به‌شدت خشک یا قرمز می‌شود.

برای جلوگیری از این مشکلات، بهتر است از برندهای معتبر محصولات آرایشی بهداشتی استفاده نمایید. همچنین پیش از نهایی کردن خرید خود، از اصالت کالا اطمینان حاصل نمایید تا در دام کلاهبرداران و فروشندگان محصولات تقلبی نیفتید. در نهایت، بررسی مشخصات محصول و عناصر به کار رفته در آن را از یاد نبرید. به خصوص اگر پوست حساسی دارید یا نسبت به برخی مواد شیمیایی دچار آلرژی هستید.

آفتاب‌سوختگی

قرار گرفتن طولانی‌مدت زیر نور آفتاب باعث آسیب به لب‌ها می‌شود. تابش مستقیم نور خورشید باعث خشکی، ترک لب و در بعضی موارد پوسته‌پوسته شدن لب‌ها است. استفاده همیشگی از کرم و بالم لب ضد آفتاب، پوشیدن کلاه‌های لبه دار و رعایت مواردی که از صورت شما در مقابل آفتاب محافظت می‌کند، در فصل گرما ضروری است.

کمبود بعضی ویتامین‌ها

 کمبود آهن و همچنین کمبود ویتامین ب از جمله مواردی است که باعث خشکی و ترک‌خوردن لب می‌شود. البته محققان ادعا می‌کنند مصرف بیش از حد ویتامین آ هم می‌تواند از دلایل خشک شدگی پوست لب‌ها باشد.

علایم ترک لب

پیش از این اشاره شد که پوست لب به خاطر شرایط فیزیولوژیکی خاصش، بیش از دیگر بخش‌های پوست بدن مستعد خشکی و ترک خوردگی است. اما پیش از ظاهر شدن ترک‌های دردناک روی لب، برخی علائم اولیه وجود دارد. آشنایی با این موارد، به پیشگیری و درمان زودهنگام پوست لب‌هایتان کمک می‌کند:

• خشکی و پوسته پوسته‌شدن لب
• خارش و قرمزی
• احساس درد و سوزش هنگام لیسیدن لب
• شکاف‌خوردن
• زخم روی لب یا داخل دهان

برای درمان ترک لب چه کنیم؟

برای درمان ترک لب نیاز به اقدام پیچیده‌ای نیست. کافی است یک سری نکات ساده که در ادامه گفته می‌شود را رعایت کنید. درمان کامل ترک لب، معمولا به یک تا دو هفته زمان نیاز دارد. مگر اینکه کیلیت از نوع حاد و عفونی باشد که در این شرایط باید به پزشک متخصص مراجعه نمایید و درمان‌های دارویی و تخصصی را پیش بگیرید:

• در طول روز از بالم لب یا مرطوب‌کننده‌ای استفاده کنید که خاصیت درمانی داشته باشد و پوست لب را ترمیم کند.
• به مقدار کافی آب بنوشید. فراموش نکنید یکی از دلایل اصلی پوسته‌پوسته شدن لب کم‌آبی است. نوشیدن آب، باعث آبرسانی به بدن و رفع خشکی لب می‌شود.
• لب‌هایتان را لایه‌برداری کنید. می‌توانید از اسکراب‌های مخصوص لب یا اسکراب خانگی حاوی شکر و جوش‌شیرین استفاده کنید. اسکراب، پوست مرده و پوسته‌های اضافه را از بین می‌برد و اجازه می‌دهد ترکیبات مغذی بالم یا پماد به پوست لب نفوذ کند.
• تا جای ممکن از لیسیدن، گاز گرفتن و کندن پوست لب خودداری کنید.
• هنگامی که در معرض نور آفتاب هستید از بالم لب‌هایی استفاده کنید که دارای اس پی اف 30 به بالا هستند. برای بهره مند شدن از حداکثر اثر محافظتی این محصول، لازم است مانند کرم ضدآفتاب هر دو ساعت یکبار آن را تمدید کنید.
• مصرف غذاهای تند و شور را به حداقل برسانید و سعی کنید یک رژیم غذایی سالم که شامل سبزیجات و پروتئین است را دنبال کنید تا ویتامین‌های لازم بدنتان تامین شود.
• تا جایی که ممکن است از کشیدن سیگار و انواع دخانیات خودداری کنید. کشیدن سیگار یکی از عوامل خشکی لب‌هاست. همچنین سیگار در آفت دهان و بیماری‌های لثه هم نقش اساسی دارد.

درمان‌های خانگی ترک لب

اگر به دنبال راهکاری سریع و دردسترس برای بهبود خشکی و ترک خوردگی لب‌هایتان هستید، درمان‌های خانگی گزینه عالی برای شما هستند:

عسل، آلوئه‌ورا و روغن نارگیل

آلوئه‌ورا، روغن نارگیل و عسل همگی خواص آنتی‌باکتریال و ضد التهابی دارند؛ این مواد طبیعی ضمن پیشگیری از بروز عفونت، لب‌های شما را مرطوب می‌کند و پوست آن را بهبود می‌بخشند.
عسل یکی از معجزات طبیعت است که در درمان بسیاری از زخم‌ها کمک می‌کند. خاصیت ترمیم‌کنندگی عسل باعث درمان ترک لب می‌شود و از آنجایی‌که یک مرطوب‌کننده طبیعی با خواص آنتی‌اکسیدانی است پوست لب را نرم و لطیف می‌کند.
ژل آلوئه‌ورا خاصیت ضدالتهابی بسیار قدرتمندی دارد و حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مغذی است که به بهبود خشکی پوست کمک می‌کنند و نواحی آسیب‌دیده را ترمیم می‌نمایند. روغن نارگیل نیز جزو روغن‌هایی است که نرمی فوق‌العاده‌ای به پوست می‌دهد و التهابات پوستی را از بین می‌برد. به همین خاطر در رفع ترک‌های لب هم تاثیرگذار است.

چه راهکارهایی برای پیشگیری از ترک لب وجود دارد؟

احتمالا شما هم این شعار معروف سلامت را شنیده‌اید که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. خوشبختانه ترک لب نیز، از آن دسته عوارض است که به راحتی می‌توان از وقوع آن پیشگیری کرد. نکاتی که در ادامه آمده راهکارهای ساده ولی موثر است که با رعایت آنها می‌توانید از خشک‌شدن و ترک‌خوردن لب‌ها جلوگیری کنید و شما را از عذاب سوزش ترک لب برای همیشه نجات می‌دهد:

• استفاده از بالم یا مرطوب‌کننده لب قبل از خواب یا به هنگام بیدار شدن
• به کاربردن بالم ضد آفتاب لب هنگام خارج‌شدن از خانه
• استفاده از بالم یا مرطوب‌کننده لب به‌صورت مداوم در زمانی که هوا سرد و خشک است
• نصب و استفاده از دستگاه بخور برای مرطوب نگه‌داشتن هوا در فصل سرد
• تنفس از بینی، به خصوص هنگام خواب یا موقع ورزش کردن و دویدن

به یاد داشته باشید خشکی لب مشکل رایجی است که درصد بالایی از افراد در طول زندگی به کرات آن را تجربه می‌کنند. اگرچه آزاردهنده است، اما جای نگرانی ندارد. پس مضطرب نباشید. سعی کنید با مراقبت‌های لازم پوست لب‌هایتان را ترمیم کنید و اگر احساس کردید دوره درمان طولانی شد یا اینکه ترک‌ها زیاد و عمیق هستند، حتماً برای بررسی و ریشه یابی دلیل آن به پزشک مراجعه کنید.