بارداری، دورانی است که شما ممکن است طی آن تغییرات گوناگونی را در بدن خود مشاهده کنید. گروه قابل توجهی از این تغییرات مربوط به پوست شما هستند. اگر مشکلات پوستی در بارداری را نشناسید، ممکن است با بروز آن‌ها دچار ترس و اضطراب شوید. بنابراین اگر در دوران بارداری هستید یا قصد بارداری در آینده را دارید، اطلاع از تغییرات و مشکلات پوست در این دوران و راه‌های مقابله با آن‌ها برای شما مفید خواهد بود.
همه بانوان باردار، تغییرات پوستی را یکسان و مشابه با یک‌دیگر تجربه نمی‌کنند. تغییرات پوستی می‌تواند خود را به شکل‌های متفاوتی نشان دهد. از جمله آن‌ها می‌توان به مواردی نظیر درخشنده شدن پوست صورت یا ظاهرشدن رگه‌های صورتی و قرمزرنگ روی پوست شکم اشاره کرد.
ترک های پوستی، از شایع‌ترین مشکلات پوستی در بارداری
ایجاد ترک‌های پوستی (Stretch marks) یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی در بارداری است که برای اکثر بانوان باردار رخ می‌دهد. تقریباً 90 درصد از زنان باردار ترک‌های پوستی را تجربه می‌کنند و برای رفع ترک های پوستی به دنبال کرم ترمیم کننده پوست و یا محصولات دیگری مانند این موارد هستند. ترک‌های پوستی به شکل رگه‌هایی مایل به صورتی یا قرمز روی شکم یا سینه‌ها ظاهر می‌شوند.
گفته می‌شود انجام‌دادن فعالیت‌های ورزشی و استفاده از لوسیون‌های حاوی ویتامین E و آلفا هیدروکسی اسیدها (AHA) به پیشگیری از بروز ترک‌های پوستی کمک می‌کند. اگرچه تأثیر مستقیم این راهکارهای درمانی روی ترک‌های پوستی از نظر پزشکی هنوز ثابت نشده است، اما امتحان‌کردن آن‌ها به صورت کنترل‌شده نیز ضرری ندارد.
اگر پس از انجام‌دادن راهکارهای مختلف و تداوم بر آن‌ها، متوجه شدید هیچ‌کدام از آن‌ها برای شما کارساز نیستند، نگران نباشید. این رگه‌ها پس از زایمان به خطوط نقره‌ای یا سفید بسیار کم‌رنگ تبدیل و کمتر دیده می‌شوند.
ماسک حاملگی
به «ماسک حاملگی» ملاسما و کلوآسما نیز گفته می‌شود. ملاسما باعث می‌شود روی پوست صورت لک‌های تیره ایجاد شود. این لک‌ها که درنتیجه افزایش تولید رنگدانه‌های پوستی ایجاد می‌شوند را بیشتر در نواحی پیشانی و گونه‌ها می‌توان دید.
در دوران بارداری، بدن شما هورمون‌های بیشتری تولید می‌کند که درنتیجه آن، تولید رنگدانه‌های پوستی افزایش می‌یابد. نزدیک به 50 درصد از زنان باردار برخی از علائم «ماسک حاملگی» را تجربه می‌کنند. ماسک حاملگی یکی از انواع مشکلات پوستی در بارداری است که معمولاً خودبخود و پس از تولد نوزاد محو می شود.
پیشگیری از بروز ماسک حاملگی
برای جلوگیری از ظهور «ماسک حاملگی»، هر زمان که قصد دارید از خانه بیرون بروید از ضد آفتاب خوب با حداقل SPF 30 استفاده کنید. همچنین برای محافظت از صورت خود در برابر پرتوهای آسیب‌رسان خورشید می‌توانید از کلاه نقاب‌دار کمک بگیرید. پوست شما در این دوران بسیار حساس است و قرارگرفتن در معرض نور خورشید احتمال بروز لک‌های تیره را افزایش می‌دهد.
درخشش بیشتر پوست در دوران بارداری
در دوران بارداری بدن شما 50 درصد خون بیشتری تولید می‌کند و درنتیجه گردش خون بیشتری در بدن ایجاد می‌شود. این افزایش گردش خون باعث می‌شود چهره‌تان روشن‌تر به‌نظر برسد.
از طرفی دیگر، افزایش ترشح هورمون‌ها، فعالیت غدد چربی را افزایش می‌دهد و به این ترتیب، درخشندگی و شفافیت پوست صورت‌تان بیشتر می‌شود. هر دو دلیل ذکرشده، در کنار هم می‌توانند به «درخشش پوست در دوران بارداری» که شاید تا به حال درباره آن شنیده باشید کمک کنند. بیشتر خانم‌ها از این درخشندگی پوست لذت می‌برند. فقط اگر صورت شما بیش از حد چرب شده است، برای پیشگیری از ایجاد آکنه، می‌توانید از پاک‌کننده‌های فاقد چربی برای تمیز کردن آن استفاده کنید. غیر از این، نیازی نیست کار دیگری انجام دهید، جز اینکه لبخند بزنید!
جوش و آکنه
اگر از قبل مشکل آکنه داشته باشید، ممکن است وضعیت پوست و جوش‌های شما در دوران بارداری تشدید شود. هورمون‌های اضافی در بدن باعث می‌شوند غدد چربی، فعالیت و ترشح چربی خود را بیشتر کنند و به این ترتیب باعث ظهور هرچه بیشتر جوش‌ها شوند. شما باید یک روتین پاکسازی دقیق و مداوم داشته باشید. برای این کار، می‌توانید روتین خود را با یک فوم شستشو یا ژل شستشوی صورت بدون نیاز به نسخه پزشک شروع کنید. برای جلوگیری از حالت تهوع، استفاده از پاک‌کننده‌های بدون عطر را فراموش نکنید.
هر شب و هر صبح صورت‌تان را با پاک‌کننده مناسب پوست‌تان تمیز کنید؛ اما یادتان باشد شستن بیش از حد صورت می‌تواند باعث خشکی پوست شما شود.
در مرحله بعدی، از میسلار واتری که خاصیت قابض دارد استفاده کنید تا به کمک آن بتوانید چربی باقی‌مانده پوست را از بین ببرید. از مصرف فرآورده‌های قابض (استرینجنت) ضدآکنه اجتناب کنید. این نوع محصولات ممکن است موادی با خاصیت ضدآکنه داشته باشند که برای زنان باردار توصیه نمی‌شوند. برای مثال، در سه ماهه اول بارداری باید از مصرف ترکیباتی مانند ویتامین A اجتناب کرد. البته پس از سه ماهه اول می‌توان این ترکیبات را تحت نظر پزشک به روتین پوستی افزود. همچنین فراموش نکنید این روتین را با یک مرطوب کننده فاقد چربی تکمیل کنید.
در کل اگر مشکل آکنه شما با انجام روتین پوستی مناسب نیز برطرف نشد، حتماً درباره درمان جوش در دوران بارداری با متخصص پوست مشورت کنید.
رگ‌های واریسی (واریس پا)
مشکلات پوستی در بارداری فقط مختص به صورت و قسمت فوقانی بدن نیست. رگ‌های واریسی، وریدهای حجیم و متمایل به آبی رنگی هستند که معمولاً در دوران بارداری روی پاها ظاهر می‌شوند. واریس پا، در این دوران جریان خون شما افزایش می‌یابد تا فرآیند تغذیه و خون‌رسانی به جنین تکمیل شود. در نتیجه، رگ‌های واریسی خودشان را نشان می‌دهند.
عروق واریسی می‌توانند ناراحت‌کننده و گاه دردناک نیز باشند. متأسفانه، اگر سابقه خانوادگی ابتلا به واریس دارید، ممکن است در دوران بارداری به واریس بارداری مبتلا شوید. خبر خوب این است که همین حالا می‌توانید اقداماتی را برای پیشگیری از واریس یا کاهش علائم آن انجام دهید.
برای رگ‌های واریسی چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
برای پیشگیری یا کاهش علائم عروق واریسی لازم است موارد زیر را رعایت کنید:
- از ایستادن طولانی‌مدت خودداری کنید
- از نشستن طولانی‌مدت و پایین نگه داشتن پاها خودداری کنید
- همیشه هنگام نشستن پاهای خود را روی یک چهارپایه یا یک سطح مرتفع‌تر از زمین قرار دهید
- برای کمک به بازگشت خون به قلب تا حد امکان پیاده‌روی کنید
- جوراب‌های مخصوص بپوشید (پزشک معالج، شما را در انتخاب جوراب مناسب راهنمایی می‌کند)
- ویتامین C کافی مصرف کنید (ویتامین C به حفظ سلامت و کشسانی رگ‌های شما کمک می‌کند)
- حداقل نیم‌ساعت در روز، در حالی که پاهای خود را بالاتر از سر خود قرار داده‌اید، بنشینید (قبل از انجام این کار حتماً از پزشک خود درباره حالت‌های ایمن راهنمایی بگیرید)
- مراقب باشید وزن‌تان بیش از حد افزایش پیدا نکند. اضافه وزن در بارداری هم برای شما مضر است هم برای جنین.
رگ‌های عنکبوتی
رگ‌های عنکبوتی که با عنوان خال‌های عنکبوتی نیز شناخته می‌شوند، رگ‌های خونی کوچک و قرمزرنگی هستند که به سمت بیرون منشعب می‌شوند. این وریدهای عنکبوتی نیز به دلیل افزایش گردش خون ایجاد می‌گردند.
این عارضه یکی دیگر از انواع رایج مشکلات پوستی در بارداری به شمار می‌رود و معمولاً روی پوست صورت، گردن، بالای سینه و بازوها ظاهر می‌شود. رگ‌های عنکبوتی به بدن شما آسیبی نمی‌زنند و معمولاً مدت کوتاهی پس از زایمان ناپدید می‌شوند. آن‌ها در زنان با پوست سفید و بسیار روشن، بیشتر از زنان با پوست گندمی یا تیره ظاهر می‌شوند. افزایش مصرف ویتامین C (طبق نظر پزشک) و روی‌هم قرار ندادن پاها به شکل ضربدری، می‌تواند به کاهش بروز رگ‌های عنکبوتی کمک کند. از طرفی، رگ‌های عنکبوتی ممکن است زمینه ارثی داشته باشند. در این صورت، برای پیشگیری از بروز آن‌ها نمی‌توانید کار مؤثری انجام دهید.
این نوع از مشکلات پوستی در بارداری نیز معمولاً بعد از تولد نوزاد از بین می‌رود و جای نگرانی ندارد. لیزردرمانی نیز می‌تواند به حذف وریدهای عنکبوتی که تا مدتی پس از زایمان محو نشده‌اند، کمک کند.
خشکی و خارش پوست در دوران بارداری
با بزرگ شدن تدریجی شکم، پوست این ناحیه نیز کشیده و سفت می‌شود. این فرآیند باعث خشکی پوست در بارداری می‌شود که معمولاً با خارش همراه است. اگر در اواخر بارداری به خارش شدید مبتلا شدید که احتمالاً با حالت تهوع، استفراغ، از دست‌دادن اشتها، خستگی مفرط یا زردی همراه بود، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید.
این علائم می‌توانند نشانه‌ای از کلستاز (Cholestasis) باشند که با عملکرد کبد مرتبط است. پزشک شما ممکن است برای بررسی اینکه آیا علائم به کلستاز ارتباطی دارند یا خیر، آزمایش خون تجویز کند. از هر ۵۰ خانم باردار، یک نفر ممکن است کلستاز را تجربه کند. البته این عارضه بعد از بارداری مشکلی برای شما ایجاد نمی‌کند.
اگر خارش شدید است و به بازوها و پاهای شما نیز سرایت کرده است، عارضه به‌وجودآمده ممکن است از نوع پلاک‌ها و پاپول‌های کهیری خارش‌دار (PUPP) باشد. PUPP ها لک‌های قرمز و برجسته‌ای هستند که روی پوست نمایان می‌شوند و با خارش همراه هستند. این لک‌ها پس از زایمان از بین می‌روند. از هر ۱۵۰ خانم باردار، یک نفر ممکن است به این عارضه دچار شود.
برای کاهش میزان خارش و خشکی پوست شکم، سعی کنید پوست این ناحیه را مرطوب نگه دارید. همچنین می‌توانید از کرم‌ها و لوسیون‌های ضد خارش برای کمک به تسکین بیشتر استفاده کنید.
کلستاز را می‌توان با مصرف دارو درمان کرد. برای کمک به کاهش علائم PUPP نیز پزشک شما، رژیمی دارویی شامل داروهای خوراکی و کرم‌های ضد خارش تجویز می‌کند. حمام با جو دوسر نیز می‌تواند در درمان برخی از ناراحتی‌های پوستی مانند PUPP مؤثر باشد.
منگوله‌های پوستی
منگوله‌های پوستی (اسکین تگ)، توده‌های پوستی بسیار کوچک و شلی هستند که معمولاً زیر بازوها یا سینه‌ها ظاهر می‌شوند. پس از بارداری، منگوله‌های پوستی ممکن است ناپدید شوند. اما اگر باقی بمانند، برای حذف‌شان راهکارهای مناسبی وجود دارد؛ از جمله سوزاندن (به روش پزشکی)، کرایوتراپی (سرما درمانی) و استفاده از برخی درمان‌های خانگی.
تیره‌شدن کک‌ومک، خال و سایر نواحی پوست شما
تغییرات و افزایش هورمون‌ها که باعث بسیاری از مشکلات پوستی در بارداری است، همچنین می‌تواند تغییراتی در رنگدانه‌های پوستی شما ایجاد می‌کند. طی ماه‌های بارداری، متوجه می‌شوید نواحی دارای رنگدانه تیره، مانند کک و مک، خال، نوک سینه، هاله سینه (آرئول) و لبه‌ی آلت تناسلی (لابیا)، تیره‌تر به‌نظر می‌رسند. برای پیشگیری از این اتفاق هیچ کاری نمی‌توانید انجام دهید. اما اگر متوجه شدید ظاهر یا شکل یک خال یا کک و مک تغییر کرده است، باید با پزشک خود تماس بگیرید.
میزان تغییر در رنگدانه در دوران بارداری می‌تواند قابل توجه باشد اما شدید و فاحش نیست. این نواحی تیره‌تر ممکن است پس از بارداری از روشن شوند یا همچنان تیره باقی بمانند.
سخن پایانی
بارداری با تغییرات بسیاری در بدن همراه است. این تغییرات شامل پوست و مو، خلق و خو و تقریباً تمام جنبه‌های جسمی و روحی شما می‌شوند. بسیاری از این تغییرات پس از زایمان از بین می‌روند و بدن شما به حالت عادی خود باز می‌گردد. اما برخی دیگر تا همیشه با شما می‌مانند. در این میان، مهم این است که شما تصویر بدنی مثبتی داشته باشید، تا حد امکان تمرین‌های ورزشی را انجام دهید تا هرچه بیشتر وضعیت بدنتان را به دوران قبل از بارداری برگردانید و در نهایت اینکه تغییرات اندکی که پس از زایمان محو نمی‌شوند را بپذیرید. همین چند خط روی شکم، گواه بر شجاعتی کم‌نظیر است که شما برای گذراندن دوران بارداری و به دنیا آوردن یک نوزاد دوست‌داشتنی به خرج داده‌اید.
