موی سر از جمله ضمائم پوست است که مانند موهای دیگر نقاط بدن نقش محافظتی دارد. موها از جمجمه محافظت می‌کنند، همانند کاری که ابرو و مژه برای چشم‌ها انجام می‌دهند. این عضو فاقد رشته‌های عصبی و حس، رگ‌های خونی و سایر عوامل حیاتی است و به همین دلیل به راحتی قیچی می‌شود و ما دردی احساس نمی‌کنیم. هنگامی که یک فرد موهای بلندی داشته باشد، به این معنی است که ساقه موهای او، به خصوص قسمت‌هایی که بیشترین فاصله را از ریشه دارند، مدت زیادی است که بر سر مانده اند و ممکن است به وسیله عوامل مختلف تخریب شده باشند. به همین دلیل است که موها مدام به تقویت نیاز دارند.
این تارها، که علاوه بر نقش محافظتی خود، به زیبایی چهره و صورت نیز کمک می‌کنند، دچار موخوره، خشکی و از همه بدتر ریزش می‌شوند. ریزش مو در طول روز و برای همه افراد عادی است. پس راه تشخیص ریزش مو چیست؟ چگونه بفهمیم که ریزش موی ما طبیعی است یا ناسالم و غیر طبیعی قلمداد می‌شود. در ادامه و برای دانستن راه تشخیص ریزش مو به چند تست ساده اشاره می‌کنیم که همه افراد می‌توانند انجام دهند تا از وضعیت موی خود آگاه شوند.
راه تشخیص ریزش مو
چرخه زندگی مو
برای پی بردن به راه تشخیص ریزش مو، بایستی با ساز و کار مو و علل ریزش بیشتر آشنا شویم. زندگی مو یک چرخه مشخص دارد:
- مرحله آناژن
- مرحله کاتاژن
- مرحله تلوژن
در مرحله اول، تار مو در حال رشد است. 90 درصد تارهای مو در این مرحله قرار دارند و هر ماه حدود 1 سانتی متر رشد می‌کنند. هنگامی که رشد مو به طور غیر طبیعی متوقف شود و چرخه زندگی آن پایان نیابد، به عامل بروز این مشکل آناژن افلوویم گفته می‌شود. در مرحله بعد کاتان نام دارد که 1 تا 2 درصد موها در آن هستند و طی 2 تا 3 هفته، رشد موها را متوقف می‌کند. مرحله پایانی تلوژن نام دارد و تارهای مو در آن، به استراحت می‌پردازند تا از پوست سر جدا شوند و رشدشان کاملا متوقف می‌شود. حدود 8 تا 9 درصد موها در این مرحله قرار دارند. اگر بیش از 10 درصد موها در مرحله تلوژن قرار بگیرند به آن تلوژن افلوویم گفته می‌شود.
هر فولیکول مو، یک تار مو تولید می‌کند که به طور متوسط 2 تا 6 سال عمر دارد. پس از گذشت این زمان، 1 ماه زمان لازم است تا رشد آن متوقف شود و پس از آن، با شروع چرخه جدید از سر جدا شده و می‌ریزد.
چه مقدار ریزش مو طبیعی است؟
همه افراد به طور میانگین دارای 100 هزار مو هستند. دانستن این حقیقت که ریزش 50 تا 100 تار مو در یک روز طبیعی است، به شما کمک می‌کند تا با دیدن چند تار مو در دستانتان وحشت زده نشوید و راه تشخیص ریزش مو را بدانید. از دست دادن این مقدار از مو، تفاوتی در شکل ظاهری ایجاد نکرده و هشدار دهنده نیست.
عوامل ریزش مو غیر طبیعی
- وراثت: که در مردان سبب عقب رفتن موها و ریزش موهای پیشانی می‌شود و در زنان موها را کم پشت، کم حجم و نازک می‌کند. برای راه تشخیص ریزش مو لازم است به خانواده و افراد نزدیک خود دقت کنید، اگر آن‌ها نیز با ریزش و از بین رفتن مو به دلایل ژنتیکی مواجه بودند احتمالا شما نیز با آن درگیر خواهید شد.
- استرس: زمانی که فرد اضطراب بیش از حدی را برای مدت طولانی تحمل کند، به ریزش موی موقتی دچار خواهد شد که با گذشت زمان و عدم درمان ممکن است خطرناک باشد. راه تشخیص ریزش مو در این افراد آنچنان سخت نیست و با بهبود وضعیت روحی، ریختن موها نیز متوقف شده یا کاهش می‌یابد.
- تغییرات هورمونی: عملکرد نادرست غده تیروئید و متابولیسم نامنظم در بدن عوارض زیادی مانند ریزش مو را به همراه دارد. کم کاری تیروئید موجب اخلال در چرخه زندگی موها می‌شود و وزن، ضربان قلب و حساسیت به دما را نیز دچار تغییر می‌کند. راه تشخیص ریزش مو با تغییرات بدنی که این غده ایجاد می‌کند آسان‌تر است و فرد باید آزمایش تیروئید بدهد.
- رژیم غذایی نادرست: اگر رژیم غذایی سالمی ندارید و به کاهش وزن سریع روی آورده اید، باید بدانید که این کار می‌تواند باعث ریزش موهای شما شود. البته این ریزش مو، همچون ریزش موی ناشی از استرس قابل بازگشت است.
- زایمان: تغییرات هورمونی در دوران شیردهی و پس از زایمان باعث ریزش مو می‌شود. پس از 2 سال از زایمان موها به حالت طبیعی خود برمی‌گردند. راه تشخیص ریزش مو در این مورد به این طریق است که بدانید موها در دوران بارداری زیادتر و پرحجم‌تر می‌شوند و پس از آن، برای بازگشت به حالت اصلی خود به زمان نیاز دارند.
- دارو: داروهایی که موهای در حال رشد و مرحله آناژن را تحت تاثیر قرار می‌دهند، همچون داروهای شیمی درمانی تاثیری بسیار مخرب دارند و داروهایی که موهای در فاز استراحت یا تلوژن را تحت تاثیر قرار می‌دهند نیز می‌توانند باعث کم پشت شدن موها شوند. قطع مصرف برخی داروها مانند قرص ضد بارداری نیز دارای عوارضی مخرب برای موها است.
- ریزش مو سکه‌ای: آلوپسی آره آتا یا ریزش مو سکه‌ای که با بیماری‌های خود ایمنی شدت می‌گیرد، نوعی از ریزش مو است که تنها قسمت‌هایی از سر کچل می‌شوند و بقیه قسمت‌ها دارای مو هستند. ریزش مو سکه‌ای گاه با درد و خارش همراه است. راه تشخیص ریزش مو بسیار واضح است چرا که قسمت‌هایی به اندازه سکه در سر خالی می‌شوند و بقیه قسمت‌ها رشد طبیعی خود را دارند.
پی بردن به راه تشخیص ریزش مو و علت ریزش مو اولین قدم برای درمان آن است. بیماری‌های بسیاری، به جز آن چه گفته شد ریزش موها را رقم می‌زنند.
انواع ریزش مو
ریزش مو یا آلوپسی شامل ریزش مو واکنشی یا موقتی، مزمن، تدریجی، سکه‌ای، طاسی یک باره، ریزش ناشی از قارچ و انگل است.
راه تشخیص ریزش مو با استفاده از چند تست ساده
اگر نمی‌توانید تشخیص دهید که ریزش مو دارید یا خیر، باید راه تشخیص ریزش مو را بدانید. این گونه اضطراب شما از بین می‌رود و می‌دانید که چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید. اگر در حال حاضر، علاوه بر ریزش مو طبیعی و روزانه خود، دچار کم مویی نیز شده اید، احتمالا ریزش مو دارید و به راه تشخیص ریزش مو و تست‌های مربوط به آن نیازمندید. معمولا هر فرد به تعداد ریزش طبیعی موهای خود آشنا است و به همین دلیل افراد پیش از مراجعه به پزشک می‌توانند متوجه این عارضه شوند.
1. تست کشیدن موها
انگشتانتان را از قسمت کوچکی از لابه‌لای موهای خشک و تمیز خود عبور دهید و به محض رسیدن به انتهای مو آن‌ها را به آرامی بکشید. اگر پس از هر بار کشیدن بیش از 2 یا 3 تار مو در دستانتان قرار بگیرد ممکن است دچار تلوژن افلوویوم یا آناژن افلوویوم شده باشید. از هر 100 تار مویی که کشیده می‌شوند، نباید بیش از 10 تار مو از سر جدا شوند.
2. تست شانه
راه تشخیص ریزش مو بعدی این است که پیش از شستن موها، آن‌ها را از پشت قسمت بالای سر خود شانه کنید و به سمت جلو بیاورید و این کار را تا 1 دقیقه ادامه دهید. هنگام مشاهده موهای ریخته شده باید دقت کنید که تعداد آن‌ها از 10 بیشتر نباشد. بدون شمردن نیز می‌توانید این راه تشخیص ریزش مو را عملی کنید. زمانی که ریزش مو از روزهای سابق بیشتر باشد ریزش مو ممکن است.
3. تست دست‌های خیس
دست‌های خیس و مرطوب خود را در میان موها قرار دهید و اگر میزان مویی که به دستتان چسبید و از سر جدا شده بود زیاد بود، به پزشک پوست و مو مراجعه کنید.
4. تست شمارش روزانه موها
راه تشخیص ریزش مو آخر به این صورت است که روزانه، موهای ریخته شده خود طی شستن و شانه زدن را جمع آوری کنید و این کار را تا 14 روز ادامه دهید. اگر متوسط موهای ریخته شده بیش از 250 عدد باشد دچار ریزش موی غیر عادی شده اید.
