کم خونی ناشی از فقر آهن، یکی از مهم‌ترین انواع کم خونی است که بخش زیادی از مردم جامعه به‌خصوص زنان به آن مبتلا هستند. در این نوع کم خونی، بدن فرد آهن کافی ندارد و یا نمی‌تواند به‌درستی از ذخایر آهن استفاده کند. افراد مبتلا کم خونی فقر آهن شدید علائمی همچون خستگی، بی‌حالی، رنگ‌پریدگی و درد در قفسه سینه را تجربه می‌کنند. گاهی برخی از افراد مبتلا در کنار این علائم، ریزش مو را هم تجربه می‌کنند.
کم خونی و ریزش مو چه ارتباطی باهم دارند؟
علت ریزش مو در هر فرد متفاوت است و می‌تواند بزرگ‌سالان و کودکان را از هر جنسیتی تحت تأثیر قرار دهد. ریزش مو تنها به دلیل طاسی با الگوی مردانه نیست و ممکن است ناشی از کمبود مواد مغذی در بدن باشد. برای مثال وقتی سطح آهن در بدن شخصی پایین باشد، بدن نمی‌تواند هموگلوبین مورد نیاز برای گلبول‌های قرمز را تولید کند. وقتی فردی دچار کم خونی و کمبود آهن باشد، ممکن است ریزش مو را هم در کنار دیگر علائم کم خونی تجربه کند. خوشبختانه ریزش مو ناشی از کم خونی را می‌توان کنترل و درمان کرد. آزمایش RBC به راحتی می‌تواند کم‌خونی را تشخیص دهد.
چگونه کمبود آهن باعث ریزش مو می‌شود؟
پزشکان و محققان هنوز به شکل دقیق مطمئن نیستند که چرا افراد دارای کم‌خونی فقر آهن، دچار ریزش مو می‌شوند. بااین‌حال تحقیقات نشان داده که آهن یک جزء ضروری در آنزیمی به نام ریبونوکلئوتید ردوکتاز (ribonucleotide reductase) است که در رشد سلولی نقش موثری ایفا می‌کند. همچنین تحقیقات نشان داده که فولیکول‌های مو به شکل قابل‌توجهی به کاهش سطوح آهن بدن حساس هستند و کاهش ذخایر آهن باعث می‌شود که آن‌ها قادر به رشد سلول‌های جدید نباشند.
آهن یکی از مواد معدنی حیاتی در بدن بوده و نقش مهمی در تولید هموگلوبین دارد. هموگلوبین یک متالوپروتئین ضروری است که وظیفه انتقال اکسیژن را در بدن بر عهده دارد. هنگامی‌که سطح آهن شما پایین است، انتقال اکسیژن به سلول‌های مهم، مانند سلول‌هایی که رشد ناخن‌ها و موها شما را تحریک می‌کنند، با اختلال روبرو می‌شود. به‌این‌ترتیب ممکن است موهای شما شروع به نازک شدن و ریزش کنند.
ریزش موی ناشی از کم خونی فقر آهن چگونه است؟
ریزش موی ناشی از کمبود آهن دقیقاً شبیه ریزش موی هورمونی است، به این معنی که معمولاً متوجه ریزش مو در وسط سر، تاج و خط مو می‌شوید. درست مانند سایر اشکال ریزش مو شما معمولاً با مشاهده چند تار موی اضافی بر روی برس مو، بالش، هنگام استحمام و شستن موهای خود متوجه ریزش مو ناشی از کمبود آهن خواهید شد.
وقتی دچار ریزش شدید مو ناشی از کمبود آهن باشید، زمانی که موهایتان خیس است و در یک ناحیه با نور روشن بایستید، احتمالاً بخش بیشتری از پوست سر خود را مشاهده خواهید کرد. اگر متوجه شدید موهایتان شروع به ریزش کرده است، نباید از همان ابتدا از کمبود آهن وحشت کنید. بیشتر ریزش مو در زنان از نوع هورمونی بوده و ریزش مو به دلیل کمبود آهن تنها درصد کمی از موارد ریزش مو زنان را تشکیل می‌دهد.
چه کسانی در معرض ریزش موی ناشی از کم خونی فقر آهن هستند؟
- زنان
آهن به‌ویژه برای زنان در سنین باروری که دوره‌های قاعدگی دارند، بسیار حیاتی است.
- افرادی که از رژیم گیاهخواری پیروی می‌کنند
کسانی که گیاه‌خوار یا وگان هستند، بیشتر از سایرین در معرض کمبود آهن و کم‌خونی هستند. این دسته از افراد برای جلوگیری از ابتلا به کم‌خونی و ریزش مو باید از گیاهان سرشار از آهن مثل لوبیا، کلم بروکلی و اسفناج استفاده کنند. همچنین توصیه می‌شود که این افراد در رژیم غذایی خود، غذاهای سرشار از ویتامین C را داشته باشند، زیرا ویتامین سی می‌تواند به جذب کامل آهن در بدن کمک کنند.
- افرادی که به‌شدت ورزش می‌کنند
ورزش‌های سنگین مانند دویدن یا ورزش‌های هوازی شدید می‌توانند باعث پارگی‌های کوچک در مفاصل یا پوشش معده شده و منجر به نشت خون شوند. با گذشت زمان این مسئله ممکن است منجر به از دست دادن آهن و درنهایت کم خونی شود.
آیا می‌توان از ریزش موی ناشی از کم خونی جلوگیری کرد؟
افرادی که مبتلا به کم‌خونی و کمبود آهن هستند برای جلوگیری از ریزش مو در آینده، باید به نکات زیر توجه داشته باشند:
- از یک رژیم غذایی سالم و متعادل استفاده کنید. حتماً غذاهای غنی از آهن مانند اسفناج، نخودفرنگی، محصولات پروتئینی مثل گوشت گاو، ماهی و مرغ و همچنین میوه‌های خشک را در رژیم غذایی خود بگنجانید. همچنین بهتر است از مواد غذایی غنی‌شده با آهن استفاده کنید
- غذاهای سرشار از ویتامین C را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. این غذاها به بدن شما کمک می‌کنند تا آهن را به شیوه‌ای مؤثرتر جذب کند. از میوه‌هایی همچون پرتقال، گریپ‌فروت، نارنگی، لیمو، توت‌فرنگی، خربزه، کلم بروکلی و گوجه‌فرنگی بیشتر استفاده کنید
- از سفت بستن موها خودداری کنید. بهتر است موهای خود را در پایین و کمی شل ببندید
- از هدبند استفاده نکنید زیرا می‌تواند منجر به شکستگی و ریزش موها شود
- با روسری و کلاه از موهای خود در برابر عناصر محیطی محافظت کنید و سعی کنید موهای خود را بپوشانید
- موهای خود را به‌آرامی شانه کرده و بشویید. شانه کردن موها با شدت زیاد می‌تواند باعث سست‌شدن ریشه آن‌ها و ریزش مو شود
- از مواد شیمیایی و رنگ مو خودداری کنید. علاوه بر این برای استفاده از مواد شیمیایی مو مثل رنگ و دکلره، بهتر است حتماً از یک متخصص آموزش‌دیده راهنمایی و مشورت بگیرید
- از تجهیزات مبتنی بر حرارت مانند سشوار و اتوی مو خودداری کنید. اگر مجبور به استفاده از آن‌ها استفاده هستید، حتماً از یک لایه محافظ با ژل یا موس محافظ مو استفاده کنید
درمان کم خونی فقر آهن و ریزش مو
افرادی که هم ریزش مو و هم کمبود آهن را تجربه می‌کنند، ممکن است برای رفع مشکل کم‌خونی، کمبود آهن و ریزش موی ناشی از آن به درمان جداگانه نیاز داشته باشند. پزشکان درمان‌های مختلفی را برای افرادی که دچار ریزش مو می‌شوند توصیه کنند (این داروها حتما باید تحت نظر پزشک مصرف شوند)، ازجمله:
- ماینوکسیدیل: این دارو به‌صورت محلول موضعی موجود است. تحقیقات نشان داده که این دارو به موها اجازه می‌دهد مدت بیشتری در فاز رشد بمانند
- مهارکننده‌های ۵ آلفا ردوکتاز: داروهایی مانند فیناستراید (پروسکار) مهارکننده‌های ۵ آلفا ردوکتاز هستند. این داروها به افزایش سطح آنزیم‌هایی که باعث رشد مو می‌شوند، کمک می‌کند
- تکنیک‌های جراحی: اگر درمان‌های دیگر مؤثر نباشد درمان جراحی مانند کاشت مو، می‌تواند به ترمیم موهای فرد کمک کند
پزشکان به‌طور مداوم در حال تحقیق بر روی روش‌های جدید برای بازگرداندن رشد مو هستند. یک مثال مهم این روش‌ها، درمان با پلاسمای غنی از پلاکت یا پی آر پی (PRP) است. این روش درمانی شامل جداسازی پلاکت‌ها از نمونه خون فرد با استفاده از یک دستگاه مخصوص و سپس تزریق این پلاکت‌ها به مناطقی از پوست سر است که تحت تأثیر ریزش مو قرار گرفته‌اند.
پزشکان معتقدند پلاکت خون حاوی مقدار قابل‌توجهی از فاکتورهای رشد هستند و می‌توانند به تحریک رشد مو کمک کند. نتایج برخی از تحقیقات معتبر نشان داده که زنانی که درمان PRP را دریافت کردند، پس از ۶ ماه شاهد افزایش تراکم و ضخامت موهای خود بودند. بااین‌حال، برای اثبات اثربخشی PRP باید مطالعات بیشتری انجام شود.
درمان کم خونی و ریزش مو ناشی از فقر آهن
- مصرف مکمل‌های آهن
پزشک ممکن است مصرف روزانه مکمل‌های آهن را به فرد توصیه کند. مصرف این مکمل‌ها به بدن در بازیابی آهن در طول زمان کمک کند. تمام افراد حتی آن‌هایی که دچار کم‌خونی ناشی از فقر آهن هستند باید قبل از مصرف مکمل‌های آهن با پزشک خود مشورت کنند. این به این خاطر است که مصرف خودسرانه مکمل‌های آهن می‌تواند عوارض جانبی شدیدی ایجاد کند. ممکن است فرد مجبور شود ۳ تا ۶ ماه مکمل آهن مصرف کند تا ذخایر آهن به سطح طبیعی برسد.
- تزریق خون
گاهی پزشک برای بازیابی سریع‌تر سطح آهن بدن، تزریق خون را توصیه می‌کند. افرادی که به شدت کم‌خون هستند ممکن است به تزریق داخل وریدی خون نیاز داشته باشند.
- تغییرات رژیم غذایی
افزایش آهن در رژیم غذایی نیز می‌تواند به افزایش سطح آهن بدن کمک کند. غذاهای غنی از آهن عبارت‌اند از: گوشت قرمز، مرغ، ماهی، سبزیجات برگ‌دار و حبوبات. همچنین برخی از مواد غذایی مثل غلات صبحانه با آهن غنی شده‌اند و مصرف آن‌ها برای کمبود آهن و کم‌خونی توصیه می‌شود.
بهترین قرص برای کم خونی و ریزش مو
مکمل‌های زیادی وجود دارد که برای درمان کم‌خونی و ریزش مو مفید هستند. نکته قابل‌توجه این است که نباید این مکمل‌ها را به‌صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف کنید. کم‌خونی و کمبود آهن حتماً باید در آزمایشات مختلف تشخیص داده شود و نمی‌توان تنها با اکتفا به علائم ظاهری برای درمان از مکمل‌های آهن استفاده کرد. بهترین قرص برای کم‌خونی و ریزش مو عبارت‌اند از:
ماینوکسیدیل Rogaine
ماینوکسیدیل یک محلول موضعی و تقریباً شناخته شده برای درمان ریزش مو است. این محلول یکی از بهترین مکمل‌های موجود در بازار برای ریزش مو در زنان و مردان است که بروز تأثیرات آن حدوداً ۱۶ هفته طول می‌کشد.
فیناستراید
فیناستراید به‌صورت قرص بوده و تنها برای مردان در دسترس است. این قرص باعث کند شدن ریزش موها در مردان و همچنین تحریک مجدد رشد موها می‌شود.
ویتامین H
ویتامین H که اکثراً آن را با عنوان بیوتین می‌شناسند، به ویتامین B۷ گفته می‌شود که به‌صورت طبیعی در برخی مواد غذایی وجود دارد. بیوتین نقش بسیار مهمی در تقویت و حفظ میزان کراتین، پروتئینی که در پوست، ناخن و مو وجود دارد، دارد. بیوتین در مواد غذایی ازجمله زرده تخم‌مرغ، آجیل و غلات وجود دارد. این مکمل در بسیاری از قرص‌های آهن و کم‌خونی وجود دارد.
ویتامین B ۱۲ و B ۶
همان‌طور که می‌دانید ویتامین‌های گروه B به‌خصوص ویتامین B۱۲ و ویتامین B۶ نقش بسیار مهمی در سلامت و رشد موها دارند و کمبود آن‌ها می‌تواند منجر به نازک شدن و ریزش موها شود. مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین B۱۲ و B۶ به بازیابی موهای ازدست‌رفته کمک زیادی نمی‌کند، اما بااین‌حال جریان خون در فولیکول‌های مو را افزایش داده و ساقه مو را سالم و ضخیم می‌کند. علاوه بر این ویتامین B۱۲ یک ویتامین بسیار مهم در تولید گلبول‌های قرمز خون است. به‌این‌ترتیب مصرف مکمل‌های ویتامین B۱۲ برای افراد مبتلا به کم‌خونی بسیار کمک‌کننده و مفید است.
