اغلب افراد با بالارفتن سن دچار کشیدگی و پیچ‌خوردگی در زانو می‌شوند و از این موضوع رنج‌می‌برند. زانوها که یکی از اصلی‌ترین قسمت‌های بدن برای تحمل وزن کل بدن به حساب‌می‌آیند در اغلب اوقات علی‌الخصوص با بالارفتن سن بر اثر انجام فعالیت‌ها دچار آسیب‌می‌شوند بطوری که فرد آن را بخوبی حس‌می‌کند. حدود ۳۰ درصد از افراد بالای ۶۵ سال دچار زانو درد یا خشکی زانوها در ۳۰ روز اخیر شده‌اند. زانو درد علل مختلفی دارد که برخی از آنها به عضلات و برخی دیگر به مفصل‌ها مربوط‌می‌شوند. چنانچه که به مدت بیش از یک هفته دچار زانو درد شدید حتما جهت تشخیص علت آن به پزشک مراجعه‌کنید. بسته به تشخیص پزشک، ماساژدرمانی می‌تواند شیوه‌ی مناسب و موثر برای برطرف‌کردن درد این قسمت از بدن باشد.
دامنه شدت درد زانو از درد خفیف تا درد بسیار شدید به هنگام راه‌رفتن را دربرمی‌گیرد. گاهی ممکن‌است که درد زانو بسیار شدید و عذاب‌آور باشد اما در اکثر اوقات این وضعیت پس از گذشت ۴ الی ۶ هفته برطرف‌می‌شود ولی زمان‌هایی هم وجود دارد که درد زانو بخودی خود برطرف‌نشده و نیازمند مراجعه به پزشک است. از طریق ماساژدرمانی می‌توان شاهد بهبودی و تسکین درد بصورت چشمگیری بود. لازم به ذکر است که در صورتی که پزشک تشخیص‌دهد که درد شما ناشی از آرتروز زانو است در این صورت مزایای ماساژدرمانی محدودمی‌شود.
از آنجا که آرتروز شامل تغییرات دژنراتیو در سطح مفصل زانو می‌شود لذا دسترسی به این سطح‌ها از طریق ماساژدرمانی غیرممکن‌است. در سایر موارد مانند اختلالات ردیابی پاتلا و تاندونیز پاتلا، ماساژدرمانی رویکردی بسیار ارزشمند است زیرا باعث کاهش استرس و فشار موجود بر روی بافت نرمی می‌شود که بر اثر استفاده بیش از حد دچار آسیب‌دیدگی شده است.
چه عواملی باعث درد زانو می‌شوند؟
عوامل مختلفی می‌تواند در بروز درد زانو نقش‌داشته باشند. از طریق تشخیص نوع درد و زمانی که درد به سراغ فرد می‌آید می‌توانند در یافتن علت اصلی درد زانو موثر باشند:
• مسائل مربوط به ردیابی پاتلا- در این حالت درد در نواحی اطراف کشکک زانو که با انجام فعالیت‌ها و تمرینات تکراری تشدیدمی‌شود. در صورتی که درد زانو ناشی از ردیابی پاتلا باشد فرد به هنگام خم‌کردن و یا صاف‌کردن زانوهایش احساس صدای تق‌تق و یا پریدن کند.
• آسیب‌دیدگی رباط صلیبی– در این حالت ممکن‌است که آسیب‌دیدگی بافت نرم در اثر فعالیت بیش از حد و یا تکراری و یا درد ناگهانی و شدید باشد. در اغلب مواقع در این شرایط زانوها فرد به طور قابل‌توجهی دچار بی‌ثباتی می‌شوند.
• آسیب‌دیدگی و یا رگ‌به‌رگ شدن رباط- در این حالت درد بر اثر کشش بیش از حد، استفاده زیاد یا پیچ‌خوردگی و غالبا در حین انجام فعالیت‌های ورزشی اتفاق‌می‌افتد.
• آسیب‌دیدگی مینیسک – در این حالت، فرد به هنگام ایستادن متزلزل است و قاد به صاف‌کردن زانوهایش نیست. اگر مینیسک دچار پارگی شده باشد در این صورت به هنگام آسیب‌دیدگی احتمالا صدای تق را می‌توان شنید. در این مواقع، زانوها قفل‌شده و یا خم‌نمی‌شوند.
• تاندونیت – در این شرایط معمولا درد در قسمت پشت و یا کنارهای زانو است و غالبا یک روز قبل و بعد ورزشکردن میزان درد تشدیدمی‌شود.
• درد ارجاعی نقطه ماشه‌ای – در این شرایط معمولا درد زانوها با ورزشکردن بهبودمییابد و به هنگام نشستن و یا در پایان روز تشدیدمی‌شود. در واقع درد زانو در این حالت نوعی سردرد به همراه دارد اما می‌تواند شدید و در یک نقطه متمرکز شود.
• الگوهای حرکتی متکی به زانو- این الگوها باعث بروز مسائل مربوط به استفاده بیش از حد از زانوها می‌شوند. این نوع درد را می‌توان به راحتی و از طریق چمباته‌زدن و یا خیزبرداشتن تشخیص‌داد. این درد معمولا ناشی از فلکسورهای تنگ و غالب مفصل ران و همچنین بی‌تحرکی گلوته‌های پشت ران است.
• ازگودشلاتر– این نوع درد بیشتر در نوجوانان و بزرگسالان بصورت درد و ورم در زیر کشکک زانو است. غالبا در این موارد، توده‌های استخوانی به مرور زمان در زیر کشکک زانو قرارمی‌گیرند.
• شکستگی– آسیب‌دیدگی و ضربه‌زدن به زانو منجر به شکستگی زانو می‌شود.
• بورسیت – در این شرایط، زانوزدن و یا خم‌شدن باعث تشدید درد و ورم می‌شود. گاهی‌اوقات نیز زانوها گرم و سرخ می‌شوند.
• تحرک بیش از حد و یا نیمه دررفتگی – ضعف، بی‌ثباتی و صدای کلیک‌کردن در زانو از جمله علائم این نوع درد هستند. معمولا در این شرایط در انتهای روز عضلان فرد دچار خستگی مفرط می‌شوند.
• نقرس – در این شرایط زانوها گرم و قرمزشده و حملات ناگهانی از درد شدید ایجادمی‌شود و بایستی به پزشک مراجعه‌کرد.
• آرتروز – از جمله علائم آرتروز درد و خشکی، ورم خفیف است که بیشتر در بین افراد سالمندان شایع است و با ورزشکردن بهبودمییابد.
انواع ماساژدرمانی
ماساژدرمانی انواع مختلفی دارد که از ماساژ کلاسیک سوئدی و بافت‌های عمیق تا سبک‌های عجیب و غریب شیاتسو را شامل می‌شود. اگر اطلاعات دقیقی راجع به سبک‌های مختلف ماساژ نداشته باشید در اینصورت انتخاب سبک ماساژ می‌تواند سردرگم‌کننده باشد و فرقی‌نمی‌کند که شما می‌خواهید اندکی بدنتان را ماساژدهید یا وضعیت سالم داشته باشید یا به دلیل آسیب‌دیدگی می‌خواهید از ماساژدرمانی استفاده‌کنید. در ادامه فهرستی از انواع مختلف و محبوب ماساژ را در اختیار شما قرارمی‌دهیم.
ماساژدرمانی سوئدی
ماساژ سوئدی نوعی ماساژ استاندارد است که در بیشتر کلینک‌های درمانی، باشگاه‌ها، چشمه‌های آب گرم و مراکز مربوط به سلامتی استفاده‌می‌شود. در واقع ماساژ سوئدی معادل ماساژدرمانی است. ماساژ سوئدی بر مبنای مفاهیم غربی از آناتومی و فیزیولوژی بدن است و با سبک انرژی متمرکز که بیشتر به شکل ماساژ آسیایی رایج است، مقایسه‌می‌شود.
در ماساژ سوئدی ۵ حرکت اساسی وجود دارد که عبارتند از: مالش طولانی و با فشار، مالیدن، اصطکاک (فشردن یا حرکات دایره‌ای کوچک)، ضربه زدن، و تکان‌دادن با دست.
ماساژ آروماتراپی
ماساژ آروماتراپی همان ماساژ سوئدی است که در آن از روغن‌های گیاهی معطر (معروف به روغن‌های ضروری) به همراه روغن ماساژ استفاده‌می‌شود. این روغن‌های ضروری که از گل و سایر گیاهان استخراج شده‌اند بوی خوشی دارند و خواص شفا دهنده‌ای دارند. به عنوان مثال، اسطوخودوس و رز به افزایش آرامش و ریلکسیشن عضلات معروف‌هستند. اگرچه ممکن‌است که برای برطرف‌کردن یکسری نیازهای خاص از روغن استفاده‌می‌شود اما معمولا درمانگر از روغن‌های از پیش مخلوط شده برای آرام‌سازی، انرژی دادن و یا بالابردن روحیه فرد استفاده‌می‌کند.
اثر آرامبخشی ماساژ آروماتراپی در درمان انواع مختلفی از بیماری‌ها از جمله سردرد، بی‌خوابی، اختلالات گوارشی خاص، کمر درد و حتی علائم پیش‌قاعدگی موثر است.
ماساژ سنگ داغ
همانطور که از نامش معلوم‌است در ماساژ سنگ داغ از سنگ‌های گرم استفاده‌می‌شود. در این ماساژ درمانگر سنگ‌های صاف و داغ را بر روی نقاط خاصی از بدن قرارمیدهد و سنگ‌های گرم را نیز در هنگام ماساژ نگه‌می‌دارد. در ماساژ سنگ داغ معمولا از سنگ‌های بازالت (سنگ‌های آتشفشانی هستند که گرما را در خود حفظ می‌کنند) استفاده‌می‌شود. گرمای سنگ‌ها منجر به شل‌شدگی عضلات سفت‌شده و آرام‌سازی آنها می‌شود و به همین دلیل درمانگر می تواند به صورت سریع و عمقی به قسمت‌های مدنظر دسترسی پیداکند.
در صورتی که به بیماری‌های خاصی همچون فشار خون بالا، دیابت، بیماری‌های قلبی و یا رگ‌های واریسی مبتلا هستید بایستی قبل از استفاده از ماساژ سنگ داغ ابتدا با پزشک مشورت‌کنید. همچنین چنانچه از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده‌‌می‌کنید حتما ابتدا نظر پزشک را در این مورد جویاشوید.
ماساژ بافت عمیق
ماساژ بافت عمیق ماساژ متمرکز و درمانی است که گره‌های عضلانی (همچنین با عنوان چسبندگی عضلات نیز نامیده‌می‌شود) و قسمت‌های دارای مشکل خاص در لایه‌های عمیق‌تر عضلات و بافت همبند را مورد هدف قرارمیدهد. در ماساژ بافت عمیق درمانگر به کمک ضربه و یا اصطکاک آرام و عمدی در امتداد گره عضله، عضلات تنگ مزمن یا دردناک، فشا‌رهای تکراری، مشکلات موضعی و یا آسیب‌دیدگی‌ها را مورد هدف قرارمیدهد.
هرچند که معمولا شدت فشار در ماساژ بافت عمیق نسبت به ماساژ سوئدی بیشتر است اما لازم‌نیست که حتما شدت این فشار بحدی باشد که منجر به درد شود. در صورتی که به هنگام ماساژ دردی احساس‌کردید این موضوع را به درمانگر بگویید.
معمولا این نوع ماساژ برای افرادی که مبتلا به دردهای مزمن یا آسیب‌دیدگی‌های طولانی مدت که منجر به محدودشدن دامنه تحرکات فرد می‌شود بسیار مفید است. ماساژ بافت عمیق در درمان آسیب‌های ناشی از فشار تکراری همچون آرنج تنیس‌باز و یا سندروم تونل کارپال موثر است و به کاهش علائم ناشی از استئوآرتریت نیز کمک زیادی می‌کند.
ماساژ شیاتسو
ماساژ شیاتسو که شکلی از ماساژ ژاپنی است شامل فشار متمرکزشده از طرف انگشتان و بعضا دستان و آرنج درمانگر می‌شود که بصورت توالی‌های ریتمیک در امتداد بدن اعمال‌می‌شود. در این ماساژ، درمانگر هر نقطه از بدن را به مدت ۲ تا ۸ ثانیه نگه‌می‌دارد.
هدف ماساژ شیاتسو که ریشه در طب سنتی چینی دارد تحریک نقاط طب‌فشاری بدن جهت بهبود جریان انرژی و کمک به بازیابی تعادل در بدن است.
از آنجایی که در این نوع ماساژ از هیچ روغن و یا لوسیونی استفاده‌نمی‌شود لذا باید از لباس‌های گشاد استفاده کنید. معمولا ماساژ شیاتسو بر روی یک گلیم روی کف زمین و یا بر روی یک میز مخصوص ماساژ با ارتفاع کم و اغلب با هدف کاهش فشار و محافظت از بدن در برابر مسائل مربوط به مشکلات ناشی از استرس انجام‌می‌شود. همچنین باورها بر این است که
ماساژ شیاتسو در درمان بیماری‌هایی همچون آرتروز، بی‌خوابی و گردن درد، سیاتیک و حتی مشکلات سینوسی نیز موثر است.
همچنین ممکن‌است که شیاتسو به افزایش انرژی کمک‌کرده و روند بهبودی پس از آسیب‌دیدگی را سرعت‌بخشیده و باعث تحریک سیستم گوارش بدن شود.
ماساژ تایلندی
ماساژ تایلندی ترکیبی منحصربفرد از حالت‌های کمکی یوگا و کشش غیرفعال و حرکات ماساژ فشرده می‌باشد. این نوع ماساژ نسبت به سایر ماساژهای دیگر بیشتر انرژی‌بخش است. ماساژ تایلندی اندکی به یوگا شبیه است زیرا در آن درمانگر قسمت‌هایی از بدن را به صورت توالی کشش‌می‌دهد و معمولا بر روی یک گلیم بر روی کف زمین انجام‌می‌شود. ماساژ تایلندی مانند ماساژ شیاتسو انرژی بدن را متعادل‌می‌کند. درمانگر از فشرده‌سازی ریتمیک در طول خطوط انرژی بدن برای کاهش استرس و فشار و همچنین بهبود انعطاف‌پذیری و دامنه تحرک استفاده‌می‌کند. برای انجام این ماساژ می‌توان به طور کامل لباس بر تن داشت.
این نوع از ماساژ می تواند اسپاسم عضلانی و درد کمر را کاهش‌دهد و همچنین ثابت‌شده است که در درمان مشکلات مربوط به تعادل و علائم ناشی از میگرن مفید است.
ماساژ بارداری
ماساژ بارداری که به ماساژ پیش از زایمان نیز معروف است باتوجه به نیازهای مادران باردار قابل اعمال است اما در اغلب موارد برای افزایش آرامش مادران باردار استفاده‌می‌شود. از آنجایی که بسیاری از زنان باردار از درد کمر و ورم مچ پا به ویژه در ماه‌های آخر رنج‌می‌برند لذا ماساژ پیش از زایمان روشی نسبتا بی‌خطر و بدون دارو برای تسکین این نوع دردها است.
درمانگرانی که در این زمینه آموزش‌های ویژه‌ای دیده‌اند و گواهی و جواز مربوط به ماساژ پیش از زایمان دارند با آگاهی از چگونگی قرارگرفتن بدن و تکیه‌گاه‌های لازم برای زنان باردار، تکنیک‌ها ماساژ را تغییرمی‌دهند و از انجام برخی از تکنیک‌های و همچنین ماساژ دادن برخی از نقاط خاص خودداری‌می‌کنند. در بسیاری از موارد این نوع ماساژ بر روی یک میز مخصوص صورت‌می‌گیرد که در آن زن باردار در طول ماساژ به راحتی و در حالتی ایمن بر روی آن درازمی‌کشد.
در حالت ایده‌آل، بهتر است که این ماساژ تحت نظر یک متخصص و یا فردی که در این زمینه آموزش‌های لازم را دیده است و مجوز کار دارد، انجام‌شود.
ماساژ رفلکسولوژی
آیا به هنگام کارکردن مجبور به ایستادن زیاد بر روی پاهایتان هستید؟ در ماساژ رفلکسولوژی، درمانگر از فشار انگشتان و تکنیک‌هایی همچون فشاردادن و یا مالش برای بهبود آرام‌سازی و التیام بدن استفاده‌می‌کند. رفلکسولوژی مبتنی بر “مناطق رفلکس” موجود بر روی دست‌ها و پاها است که انرژی آن به اندام‌ها و سایر قسمت‌های بدن متصل است. رفلکسولوژیست از طریق فشاردادن نقاط رفلکس، سیستم عصبی را متعادل‌کرده و باعث تحریک اندورفین می‌شود.
اندورفین یک مسکن طبیعی بدن است و باعث کاهش استرس و ناراحتی می‌گردد.
ماساژ رفلکسولوژی به زمان تمدن‌های باستانی برمی‌گردد اما در دهه ۱۹۳۰ توسط یک فیزیوتراپ آمریکایی به نام یونسی اینگرام اصلاح‌شد. این نوع ماساژبه ویژه اگر شما مجبور باشید که تمام طول روز بر روی پاهایتان بایستید و یا پاهایتان خسته هستند و در آنها احساس درد می‌کنید می‌تواند درمانی عمیق در آرام‌سازی باشد. برای انجام ماساژ رفلکسولوژی تنها کافیست که کفش‌ها و جوراب‌های خود را درآورید و نیازی به بیرون‌آوردن لباس‌هایتان نیست.
ماساژ ورزشی
هر ورزشکاری می‌تواند از ماساژ ورزشی برای بهبودی ناشی از حوادث ورزشی استفاده‌کند زیرا ماساژ ورزشی به منظور پیشگیری و درمان آسیب‌دیدگی‌ها، بهبود انعطاف‌پذیری و ارتقای عملکرد ورزشکار طراحی شده است. حتی در صورتی که ورزشکار هم نباشید باز هم ماساژ ورزشی می‌تواند به کاهش درد عضلات و یا دامنه محدود حرکتی کمک زیادی کند.
تفکر پشت ماساژ ورزشی دستکاری بافت‌های نرم بدن و بسته به نوع ورزشی که ورزشکار انجام‌می‌دهد تمرکز بر روی گروه‌های عضلانی خاص است. این نوع ماساژ می‌تواند به افزایش جریان خون، دامنه تحرک و انعطاف‌پذیری کمک‌کند.
معمولا در ماساژ ورزشی سرعت ضربات نسبت به ماساژ سوئدی بیشتر است. همچنین ممکن‌است که درمانگر فشرده‌کردن، طب فشاری، اصطکاک و تحریک مفصل را نیز به آن اضافه‌کند.
مزایای ماساژ درمانی زانو
ماساژ درمانی می‌تواند از طریق موارد زیر بخش مهمی از برنامه محافظت از سلامتی بدن باشد:
• کاهش و یا برطرف‌کردن درد
• بهبود تحرک مفصل
• بهبود تخلیه لنفاوی
• کاهش تنش عضلانی
می‌توان از ماساژدرمانی برای درمان هم بیماری‌ها حاد و هم مزمن استفاده‌کرد. در واقع ماساژدرمانی می‌تواند در درمان بیماری‌های مختلف، توانبخشی و ناتوانی به طیف وسیعی از بیماران در هر سنی که باشند، کمک‌کند.
پزشک از طریق ماساژدرمانی قادر است تا به علت مکانیکی درد مانند تنش یا اسپاسم عضله کمک‌کند. او می‌تواند راه‌های مختلفی برای کشش عضلات و بدون ایجاد التهاب پیداکرده و به تحریک‌بخشیدن به کمر، مفصل‌های ران و پاها کمک‌کند تا تنش این قسمت‌ها تسکین‌یابد. ماساژ روی کمر پشت، شکم، ماهیچه چهار سر ران و همسترینگ در کاهش درد زانو و بهبود انعطاف‌پذیری بسیار موثر است.
همچنین می‌توان از ماساژدرمانی بعنوان بخشی از یک برنامه مراقبتی و پیشگیرانه نیز استفاده‌کرد. این شامل تمرین‌های ورزشی، پیشگیری از آسیب‌دیدگی، مدیریت استرس مداوم و غیره است. می‌توان به کمک یک درمانگر یک برنامه درمانی را با توجه به نیازهایتان تنظیم‌کنید.
آیا ماساژدرمانی به درمان آرتروز زانو کمکی‌می‌کند؟
اگر به بیماری همچون آرتروز مبتلا هستید در این صورت ماساژ بصورت مستقیم بر روی مفصل تاثیرنمی‌گذارد! اما ماساژ می‌تواند به حفظ سلامتی و انعطاف‌پذیری عضلات مجاور تا حد ممکن کمک‌کند. پزشک می‌تواند سلامت زانو و همچنین بهبود تحرک در مفاصل ران را از طریق تنظیم فشار وارده بر روی زانو حفظ‌کند. مدیریت درد زانو و حفظ تحرک برای افرادی که سابقه طولانی در زانو درد دارند بسیار حائز اهمیت است.
