آشنایی با انواع لکهای صورت و روشهای موثر درمان، گامی ضروری برای حفظ سلامت و شفافیت پوست است. لکهای پوستی از مشکلات رایجی هستند که بسیاری از افراد در دورهای از زندگی خود آن را تجربه میکنند. این لکها میتوانند تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند وراثت، تغییرات هورمونی و عوامل محیطی ایجاد شوند. از جمله شناختهشدهترین انواع لکها میتوان به لکهای ناشی از آکنه، هایپرپیگمانتاسیون، لکهای پیری و ملاسما اشاره کرد. خوشبختانه با اتخاذ یک روتین مراقبت پوستی مناسب و در صورت نیاز، استفاده از روشهای تخصصی مانند لیزر، میتوان این لکها را مدیریت و درمان کرد. در ادامه، به بررسی علمی این موضوع میپردازیم.
علل اصلی تشکیل لکهای پوستی
دلیل اصلی تشکیل لکها، تولید بیشازحد ملانین (رنگدانه پوست) در یک ناحیه است. این افزایش تولید میتواند ناشی از عوامل زیر باشد:
قرارگیری طولانیمدت در معرض نور خورشید (اشعه فرابنفش)
عوامل ژنتیکی و ارثی
افزایش سن
اختلالات و تغییرات هورمونی (مثل بارداری یا مصرف قرص)
هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب (پس از بهبود جوش، سوختگی یا آسیب پوستی)
عفونتها و بیماریهای پوستی
عوارض جانبی برخی داروها
تماس با آلودگیهای محیطی
رژیم غذایی نامناسب و کمبود برخی ویتامینها
انواع لکهای صورت: از ککومک تا لکهای هورمونی
لکهای پوستی (هایپرپیگمانتاسیون) به دلایل مختلفی ایجاد میشوند. شناخت نوع لک، اولین قدم برای انتخاب بهترین روش درمانی است. در اینجا به رایجترین انواع لک صورت میپردازیم:
۱. لکهای ناشی از عوامل محیطی و سبک زندگی
لک آفتاب (لکهای پیری/لکهای کبدی): شایعترین نوع لک هستند که به دلیل مواجهه طولانیمدت با نور خورشید ایجاد میشوند. معمولاً در صورت، پشت دستها و نواحی در معرض آفتاب به صورت لکههای قهوهای مسطح دیده میشوند. پیشگیری با استفاده مداوم از ضدآفتاب کلیدی است.
لک آکنه: این لکها در واقع باقیمانده التهاب جوشهای التهابی هستند و پس از بهبود آکنه به صورت لکههای قرمز، صورتی یا قهوهای باقی میمانند. دستکاری نکردن جوش مهمترین راه جلوگیری از تشدید آنهاست.
۲. لکهای مرتبط با هورمونها
ملاسما (لک بارداری): این لکها به شکل لکههای بزرگ، یکنواخت و معمولاً متقارن در پیشانی، گونهها و بالای لب ظاهر میشوند. هورمونها (بارداری، قرصهای جلوگیری)، نور آفتاب و ژنتیک از علل اصلی آن هستند و در زنان شایعتر است.
لکهای هورمونی (غیربارداری): تغییرات هورمونی در سیکل قاعدگی، مصرف داروها یا مشکلات تیروئید نیز میتوانند باعث ایجاد یا تشدید لک شوند.
۳. لکهای ژنتیکی و مادرزادی
کک و مک: لکههای کوچک، متعدد و قهوهایرنگی که در افراد با پوست روشن و سابقه ژنتیکی شایعترند. با قرارگیری در معرض آفتاب پررنگتر میشوند.
ماهگرفتگی (لکه شرابی): لکههای مادرزادی عروقی به رنگ قرمز تا بنفش که معمولاً ماندگار هستند و ممکن است نیاز به بررسی پزشکی برای اطمینان از عدم همراهی با سندرمهای خاص داشته باشند.
لکهای مادرزادی رنگدانهای: مانند لکههای «کافهاوله» (قهوهایرنگ) یا خالهای مادرزادی. وجود چندین لکه بزرگ یا با شکل غیرمعمول ممکن است نیاز به مشاوره با پزشک داشته باشد.
۴. هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب (PIH)
این یک پاسخ عمومی پوست به هرگونه آسیب یا التهاب (مانند آکنه، اگزما، سوختگی، لیزر یا درمانهای نامناسب پوستی) است که منجر به تولید بیشازحد ملانین و ایجاد لکهای قهوهای یا خاکستری در ناحیه آسیبدیده میشود.
کمبود کدام ویتامینها باعث لک صورت میشود؟
لکهای صورت میتوانند تحت تأثیر کمبود چندین ویتامین و ماده مغذی ایجاد یا تشدید شوند:
ویتامین B12: یکی از عوامل شایع، بهویژه در افراد با پوست سبزه یا تیره، است که اغلب به صورت لکههای نامنظم و پراکنده ظاهر میشود.
ویتامین C: کمبود این ویتامین که برای ساخت کلاژن و روشنسازی پوست ضروری است، میتواند منجر به تیرگی و لکهای پوستی شود.
اسید فولیک (فولات): کمبود آن نیز میتواند در بروز لکها نقش داشته باشد.
ویتامین A: کمبود این ویتامین میتواند باعث خشکی، ضخیم شدن پوست و تشدید ظاهر لکها شود.
کمخونی: انواع کمخونیها (مانند کمبود آهن) نیز از عوامل مؤثر در ایجاد لک محسوب میشوند.
توصیه: برای تشخیص دقیق علت و دریافت برنامه درمانی شخصیسازی شده، مشاوره با متخصص پوست (به صورت حضوری یا آنلاین معتبر) ضروری است.
راههای پیشگیری از تغییر رنگ پوست
اگرچه پیشگیری از برخی علل (مانند عوامل ژنتیکی) ممکن نیست، اما با رعایت این نکات میتوان از بسیاری لکها جلوگیری کرد:
۱. محافظت در برابر آفتاب: مهمترین عامل پیشگیری.
استفاده روزانه و منظم از کرم ضد آفتاب با SPF مناسب.
پوشیدن لباسهای پوشیده، کلاه و عینک آفتابی.
اجتناب از آفتاب در ساعات اوج تابش (۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر).
پرهیز از استفاده از تختهای برنزه.
۲. رعایت بهداشت پوست و پرهیز از تحریک بیمورد آن.
۳. درمان به موقع بیماریها و عفونتهای پوستی.
لک صورت: علل و راههای درمان پنج راه مؤثر برای از بین بردن لکهای صورت
درمان لک صورت
اینکار بستگی به نوع، عمق و علت لک دارد و حتماً باید زیر نظر پزشک انجام شود. روشهای رایج عبارتند از:
درمانهای موضعی: معمولاً اولین خط درمان برای لکهای خفیف هستند. بهترین کرمها و سرمها اغلب حاوی ترکیباتی مانند ویتامین C، رتینول، هیدروکینون، آربوتین، اسیدهای میوه (AHA/BHA) و نیاسینامید هستند.
لیزر درمانی: با هدف قرار دادن رنگدانههای ملانین، آنها را خرد و روشن میکند.
لایهبرداری شیمیایی: با برداشتن لایه سطحی پوست، پوستی روشنتر و یکدستتر جایگزین میشود.
میکرودرم ابریژن: نوعی لایهبرداری ملایمتر مکانیکی که به کمرنگ شدن لکها و بهبود بافت پوست کمک میکند.
کرایوتراپی (سرما درمانی): استفاده از نیتروژن مایع برای منجمد کردن لکها. به دلیل عوارض احتمالی، امروزه کمتر توصیه میشود.
نکته پایانی: انتخاب روش درمانی مناسب تنها با تشخیص پزشک متخصص پوست امکانپذیر است. از خوددرمانی پرهیز کنید.
