شامپو کتوکونازول یک شامپوی دارویی است که برای درمان عفونت‌های قارچی در پوست طراحی شده است. از این شامپو می‌توان برای شرایطی مثل شوره‌ی شدید سر، پسوریازیس و موارد دیگر هم استفاده کرد. شامپوهای حاوی کتوکونازول هم به صورت بدون نسخه (OTC) و هم با نسخه‌ی پزشک در دسترس هستند.
کتوکونازول چیست؟
کِتوکونازول (Ketoconazole) در واقع ماده‌ای است که عفونت‌های قارچی یا مخمر پوستی را درمان می‌کند. این اسم در واقع متعلق به گروهی از داروهای ضدقارچی گفته می‌شود.
این داروها با نام تجاری Nizoral یا Nizoral A-D هم شناخته می‌شوند.
نکته‌ی مهم این است که کتوکونازول‌ها عفونت‌هایی که ناشی از باکتری یا ویروس باشند را درمان نمی‌کنند.
مصارف کتوکونازول
احتمالا سوال می‌شود که شامپو کتوکونازول برای چیست؛ شامپوهای کتوکونازول معمولا برای درمان شوره‌ی سر تبلیغ می‌شود. شامپو مو برند نیزورال نوعی شامپو ضد شوره کتوکونازول هستند که به صورت بدون نسخه هم در بازار موجوداند و برای درمان شوره‌ی سر استفاده می‌شوند.
خشک بودن پوست سر باعث ایجاد شوره می‌شود، اما نوعی دیگر از شوره‌ی سر هم وجود دارد که به دلیل درماتیت سبورئیک (Seborrhoeic dermatitis) به وجود می‌آید. درماتیت سبورئیک در واقع نوعی التهاب پوستی است که در پوست سر و صورت رخ می‌دهد و باعث قرمزی و پوسته پوسته شدن آن ناحیه از پوست می‌شود.
درماتیت سبورئیک ممکن است با رشد کردن بیش از حد مالاسزیا (Malassezia) رخ دهد. مالاسزیا به گونه‌ای از قارچ‌ها گفته می‌شود که به طور طبیعی روی پوست حیوانات و انسان‌ها وجود دارد. کتوکونازول می‌تواند با از بین بردن التهاب و قارچ‌ها، به درمان شوره‌ی سر ناشی از این مشکل کمک کند.
شامپو کتوکونازول برای پسوریازیس
پسوریازیس (صدف پوستی یا صدفک) یکی از اختلالات و بیماری‌های پوستی است که باعث پوسته پوسته شدن، ایجاد پلاک‌های پوستی و قرمزی پوست می‌شود. در برخی موارد شامپوهای کتوکونازول برای درمان پسوریازیس هم تجویز می‌شوند.
شامپو کتوکونازول برای عفونت درماتوفیتوز یا تینه‌آ
تینه‌آ نوعی عفونت قارچی است که بر اثر درماتوفیت‌ها به وجود می‌آید. این نوع از قارچ به کراتین‌های مرده در پوست حمله کرده و در آن‌ها رشد می‌کند. شامپو کتوکونازول همچنین در درمان تینه‌آ ورسی‌کالر (قارچ رنگی) یا قارچ کچلی سر هم موثر است. قارچ کچلی سر (Tinea capitis) یک عفونت قارچی سطحی بوده که مسری هم هست. تینه‌آ ورسی‌کالر (Tinea versicolor) هم نوعی عفونت پوستی است که در اثر رشد بیش از حد یک مخمر که به طور طبیعی در پوست وجود دارد، ایجاد می‌شود.
شامپو کتوکونازول برای ریزش مو
در حالی که کتوکونازول بیشتر به دلیل خواص ضدقارچی خود برای درمان عفونت‌ها یا شرایطی مثل درماتیت سبورئیک استفاده می‌شود، برخی شواهد و تحقیقات نشان می‌دهند که این ماده می‌تواند به رشد مو یا کاهش ریزش مو هم کمک کند. برای مثال، در یک تحقیق که روی ۱۵ نفر با بیماری آلوپسی انجام گرفت، مشخص شد که کتوکونازول می‌تواند به رشد مو کمک کند و روند آن را بهبود ببخشد.
انواع شامپو کتوکونازول
انواع مختلف شامپوهای کتوکونازول به صورت بدون نسخه یا با نسخه‌ی پزشک در دسترس و قابل خرید هستند. کتوکونازول شامپو هایی که بدون نسخه قابل خریداری هستند، یک درصد یا کمتر هستند. معروف‌ترین این شامپوها برند نیزورال است.
شاید اگر از قبل درباره‌ی کتوکونازول‌ها شنیده باشید، برایتان سوال شود که شامپو کتوکونازول ۲ درصد برای چیست. شامپو کتوکونازول ۲ درصد یا بیشتر نمونه‌ی قوی‌تری از این شامپوهاست که باید با نسخه‌ی پزشک خریداری شود. کتوزال، کتوزولین و کت مد از برندهای این شامپوها هستند.
ریسک‌ها و عوارض شامپو کتوکونازول
شامپوهای کتوکونازول می‌توانند عوارض جانبی منفی داشته باشند که قبل از استفاده باید از آن‌ها آگاه باشید. از شایع‌ترین عوارض جانبی این شامپوها می‌توان به تحریکات پوستی اشاره کرد که به صورت برآمدگی‌های جوش مانند در محل استفاده قابل مشاهده است.
در برخی موارد استفاده از این شامپوها می‌تواند باعث چرب شدن یا خشک شدن مو و پوست سر، تغییر در بافت طبیعی مو و تغییر در رنگ مو شود. همچنین اگر موهای فر دارید ممکن است این شامپوها باعث از بین رفتن فر طبیعی موهایتان شوند.
در موارد نادر، شامپوهای کتوکونازول می‌توانند باعث ریزش مو شوند؛ اگر این مسئله برایتان پیش آمد سریعا آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
علائم واکنش‌های آلرژیک نسبت به این شامپوها
واکنش‌های آلرژیک بر اثر استفاده از شامپو کتوکونازول بسیار نادر است، اما باید جدی گرفته شوند. در صورت مشاهده‌ی علائم زیر حتما موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید:
- خارش شدید
- تورم صورت، زبان یا گلو
- مشکل در تنفس
- کهیر
- سرگیجه
نکات مهم دیگر درباره‌ی استفاده از این شامپو
اثرات کتوکونازول بر روی خانم‌های باردار یا شیرده به خوبی بررسی نشده و مورد تحقیق قرار نگرفته است. اگر باردار هستید یا شیر می‌دهید بهتر است از شامپو ضد قارچ کتوکونازول بدون نسخه استفاده نکنید و قبل از آن با یک پزشک مشورت کنید.
همچنین تاثیر این ماده بر روی کودکان نیز به خوبی مورد بررسی قرار نگرفته است. برای کودکان زیر ۱۲ سال بهتر است از شامپوهای کتوکونازول استفاده نکنید و در موارد دیگر حتما با نسخه‌ی پزشک آن‌ها را خریداری کنید.
اگر به کتوکونازول حساسیت دارید یا با مصرف آن پوست شما درمان نشد، برخی شامپوهای دارویی دیگر نیز وجود دارند که با مشورت پزشک می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید:
- شامپوهای حاوی اسید سالیسیلیک
- شامپوهای حاوی قطران زغال سنگ
- شامپوهای حاوی پیریتیون روی
- روغن درخت چای (این روغن را به شامپوی خودتان هم می‌توانید اضافه کنید)
طریقه مصرف شامپو کتوکونازول
برای مصرف شامپوهای کتوکونازول باید به دستور پزشک خود توجه کنید و همان را اجرا کنید. اگر شامپو را به صورت بدون نسخه خریداری کردید، به توضیحات نوشته شده روی محصول توجه کنید و بروشور راهنمای آن را با دقت مطالعه کنید.
اگر از شامپو برای درمان پوست سر استفاده می‌کنید:
- موهایتان را خیس کنید و شامپو را روی سرتان بریزید.
- آن را برای مدتی روی سر ماساژ دهید تا به خوبی کف کند.
- در نهایت موهایتان را آبکشی کنید. در آخر از نرم کننده‌ی مو هم می‌توانید استفاده کنید.
اگر از شامپو کتوکونازول برای نواحی پوست به جز کف سر استفاده می‌کنید:
- شامپو را روی ناحیه‌ی آسیب دیده بمالید و اجازه دهید تا ۵ دقیقه بماند.
- بعد از ۵ دقیقه شامپو را به خوبی آبکشی کنید و پوست خود را خشک کنید.
اینکه هر چند وقت یک بار یا برای چه مدتی باید از شامپو استفاده کنید به عوامل مختلفی بستگی دارد. این عوامل شامل قدرت آن شامپو (یک درصد یا ۲ درصد)، شرایط شما و دلیلی که از شامپو استفاده می‌کنید و شدت بیماری شما می‌شود. با توجه به این عوامل، پزشک شما ممکن است به شما بگوید که یک روز در میان یا هفته‌ای یک بار از شامپو استفاده کنید.
