اگزمای دست یک بیماری شایع است. علاوه بر زمینه ژنتیکی، برخی مشاغل خاص وشستشوی مکرر دست اغلب منجر به اگزمای دست می شوند. اگزمای تحریک کننده، اگزمای آتوپیک دست و اگزمای تماسی دست حداقل 70٪ از کل تشخیص ها را تشکیل می دهد. علت اگزمای پوستی دست در بیشتر موارد ایجاد اختلال اساسی در لایه های پوست می باشد از بین رفتن آب ترانس اپیدرمال در پوست، باعث افزایش بروز اگزما می شود و در اثر قرار گرفتن بیشتر در معرض آب، اگزمای دست شدید تر می شود. تشخیص دقیق و درمان یک چالش قابل توجه است و اگزمای دست اغلب مزمن می شود.
درمان اولیه باید با هدف کنترل التهاب و ترمیم طبیعی پوست باشد. توصیه های اولیه متخصصان و پزشکان این است که ازتحریک کننده ها جلوگیری کنند والتهاب را با استفاده از آنتی آلرژن ها، نرم کننده ها و کورتیکواستروئیدها کاهش دهند. نرم کننده های ساده با پایه وازلین یا اوسرین در ترمیم آب بدن و ترمیم لایه اپیدرم بسیار موثر هستند.
استفاده از دستکش لاتکس، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و شستشوی مکرر دست از عوامل خطرساز در اگزمای دست می باشد. متخصصان مراقبت های بهداشتی، تعمیرکاران ماشین، کارگران ساختمانی، خانه داران و آرایشگران نمونه هایی از افرادی هستند که در معرض خطر اگزمای دست هستند.
Pathogenesis
به زبان ساده، شکاف لایه شاخی منجر به التهاب می شود. فعالیت التهابی و از بین رفتن آب ترانس اپیدرمال منجر به خشکی، ترک خوردگی و التهاب می شود. لیپیدهای لایه شاخی عمدتا محلول در آب هستند و قرار گرفتن در معرض آب به دفعات می تواند چربی های اضافی را از بین ببرد. این پارادوکس خشک شدن آب دست ها همراه با استفاده از نرم کننده ها می تواند درمان را سهل کنند. از دست دادن آب در لایه شاخی منجر به ترک و شکاف در سد طبیعی پوست می شود.
اختلال در لایه های پوست دست در اگزمای دست هنگامی رخ می دهد که در معرض مواد شوینده، صابون و سایر مواد شیمیایی یا تحریک کننده قرار گیرد. التهاب در اثر تحریک کننده هایی ایجاد می شود که یا به اندازه کافی قوی باشد و یا برای مدت زمان طولانی با پوست در تماس باشد. برخورد های مکرر یا شدید به لایه های عمیق تر پوست و حتی اندوتلیوم عروق گسترش می یابد. این به نوبه خود، می تواند به یک چرخه معیوب بیماری مزمن یا شدید تبدیل شود و منجر به تشدید و گسترش اگزما درمرحله حاد و هم چنین مزمن شدن بیماری شود.
تشخیص
شناختن علت بیماری هر بیمار و عوامل تشدید کننده برای تشخیص ودرمان ضروری است. برای تشخیص سابقه تماس و معاینه فیزیکی بیمارضروری است. در اقدامات اولیه باید شغل فرد، سابقه اگزمای دست و فعالیت های شستشوی دست یا قرار گرفتن در معرض تحریک کننده های دیگر در نظر گرفته شود همچنین بیماری های زمینه ای مانند مشکلات تیروییدی و دیابت هم بااهمیت هستند.
علائم با توجه به نوع اگزمای دست متفاوت است. به عنوان مثال، علائم حاد در اگزمای دست، به طور معمول شامل وزیکول ها و پوسته پوسته شدن فوق العاده همراه با خارش شدید است. با مزمن شدن اگزمای دست پوست شکاف بر می دارد و ضخیم می شود و ممکن است ترک خوردن دست و حتی درد به علائم اضافه شود.
درمان اگزمای دست یک بیماری مزمن و بسیار دشوار است. آزمایش (پچ تست) برای تشخیص آلرژن ها و اسمیر قارچ از خراش های پوستی در هیدروکسید پتاسیم به همراه کشت قارچ و باکتری ممکن است برای تشخیص صحیح لازم باشد. گاهی آزمایش خون برای بررسی علل همراه مانند کمبود ویتامین دی، بررسی تیرویید و دیابت لازم است.
انواع مختلف اگزمای دست
یک مطالعه بزرگ در سال 1990 نشان داد که متداول ترین نوع اگزمای دست، اگزمای تماسی تحریک کننده و پس از آن اگزمای دست آتوپیک و اگزمای تماسی آلرژیک است. سایر اگزمای دست شامل اگزمای سکه ای، پومفولیکس، عفونت هایپرکراتوتیک واگزمای پسوریازیس می باشد.
Irritant contact hand detmatitis
اگزمای دست تماسی تحریک کننده
این متداول ترین نوع درماتیت دست است. قرار گرفتن پوست در معرض مواد محرک باعث می شود که لایه شاخی را ساییده و منجر به تحریک یا آسیب شود. علائم ممکن است در هر کسی رخ دهد و به طور معمول شامل سوزش، خارش و حساسیت دست شود. کف دست ها با وجود داشتن لایه شاخی ضخیم تر، اغلب کمتر درگیر می شوند.
اگزمای دست آتوپیک
بیماران آتوپیک 13.5 بار بیشتر در معرض ابتلا به اگزمای دست به علت شغلشان هستند. علائم در پشت دست ها و انگشتان ایجاد می شود و ممکن است تا مچ دست گسترش یابد.
اگزمای تماسی آلرژیک
یک نوع حساسیت تاخیری است که در آن تولید سلول های T حافظه ای در واکنش به یک آنتی ژن، در صورت مواجهه مجدد منجر به یک واکنش التهابی می شود. موادی با پتانسیل حساسیت بالا شامل نیکل، لاتکس و لاستیک (ماده افزودنی مورد استفاده در محصولات لاستیکی)، مواد معطر، آنتی بیوتیک های موضعی و دی کرومات پتاسیم به همراه سایر مواد نگهدارنده هستند. این محصولات حاوی ترکیبات لیپوفیلیک با وزن مولکولی کم هستند که به پوست نفوذ می کنند و باعث اگزمای دست می شوند.
شدت التهاب به غلظت آنتی ژن و میزان حساسیت بستگی دارد. اگزمای تماسی آلرژیک ممکن است در نوک انگشتان، بندهای دست و حتی ناخن باشد.
درماتیت نومولار دست
اگزمای دست سکه ای یا درماتیت نومولار دست به علت ناشناخته ای بروز می کند و دارای نواحی دایره ای قرمزی، پوسته پوسته شدن و اریتم است که معمولاً در پشت دست ها دیده می شود. التهاب غالباً حاد یا مزمن است و ممکن است در صورت عدم درمان مناسب رو به گسترش و مزمن شدن برود.
پومفولیکس
اغلب به جای اصطلاح پومفولیکس، اگزمای دیس هیدروتیک استفاده می شود. علائم در کف دست وجود دارد و همچنین می تواند روی پا و کناره انگشتان تأثیر بگذارد و منجر به دیستروفی ناخن شود.علایم به صورت تاول یا وزیکولهای شفاف به شدت خارش دار در کناره انگشتان و کف دست است. وزیکول ها معمولاً قبل از رفع تقریباً 2 تا 4 هفته دوام می آورند و سپس در فواصل زمانی مختلف عود می کنند.
درماتیت هایپرکراتوتیک
درماتیت هایپرکراتوتیک نوعی بیماری مزمن است که شامل پوسته پوسته شدن متراکم و چسبنده در کف دست و پا، پوسته های ضخیم خارشدار و گاهی دردناک کف دست و پا را در بیمار شاهد هستیم.این بیماری بیشتر در مردان میانسال دیده می شود. علت آن معمولاً قابل شناسایی نیست اما ممکن است در نتیجه آلرژی یا تحریک مزمن باشد. ممکن است در تشخیص افتراقی بیماری های مزمن دیگر مانند لیکن پلان و پسوریازیس باشد. دوره بالینی آن معمولاً مزمن و پایدار است و درمان باید شبیه آنچه برای سایر اشکال اگزمای مزمن دست استفاده می شود باشد در کنار ترکیبات کراتولیتیک که پوسته های اضافی رو درمان کند.
عفونت ها
باکتریهایی مانند استاف یا عفونتهای قارچی باید در موارد مزمن و مواردی که به درمان معمولی پاسخ نمی دهند، مورد توجه قرار گیرند. در مواردی که مشکوک به عفونت هستیم، ممکن است کشت ضایعات وزیکولار یا پوسچولار همراه با تراشیدن ملایم ضایعات برای تهیه اسمیر هیدروکسید پتاسیم برای ارزیابی عناصر قارچی لازم باشد. در موارد طول کشیده و دارای ترکهای پوستی یا اگزما های ترشح دار حتما بهتر است عفونت های همراه باکتریال درمان شوند.تشخیص و درمان این موارد نیاز به مراجعه به پزشک متخصص دارد.
درمان
درمان باید برای هر بیمار اختصاصی می باشد و باید جنبه های حاد و مزمن اگزمای دست را در نظرگرفت.
درمانهای خانگی
اجتناب از عوامل تحریک کننده، شستن دست با مواد مناسب و سازگار با پوست مانند پن و سیندت و استفاده از نرم کننده ها بدون در نظر گرفتن نوع اگزمای دست به بازسازی سد طبیعی پوست کمک می کند.
ثابت شده است که استفاده منظم از نرم کننده ها و کرم های چرب کننده مانع از خشک شدن و تحریک شیمیایی می شود و ممکن است سرعت ترمیم سد را تسریع کند. نرم کننده ها بهتر است بلافاصله پس از شستن دست برای ایجاد رطوبت استفاده شوند. برای کاهش علائم تحریک کننده برای محافظت از پوست استفاده از دستکش محافظ (وینیل یا پنبه) و صابون های ملایم برای شستن بسیار مهم است.شوینده ها باید پی اچ سازگار با پوست بدن داشته باشند.
شناسایی و جلوگیری از اگزمای دست
پچ تست برای شناسایی آلرژن های احتمالی اگزمای دست مهم است. در صورت شدید بودن علائم ممکن است افراد خاصی نیاز به تغییر شغل خود داشته باشند.
درمان عفونت های همراه اگزمای دست
آنتی بیوتیک های آنتی استافیلوکوک مانند سفالکسین یا دیکلوگساسیلین در صورت نشان دادن علائم و نشانه های بالینی، درمان موثری هستند. در صورت وجود استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین، تغییر پوشش آنتی بیوتیکی ضروری است. برای درمان سرپایی برای عفونت های پوستی و بافت نرم مقاوم در برابر متی سیلین، باید به تری متوپریم-سولفامتوکسازول یا داکسیکلین توجه شود. از داروهای ضد قارچی موضعی یا خوراکی نیز بسته به نتایج خراش پوست و آماده سازی بعدی هیدروکسید پتاسیم، باید به صورت مناسب استفاده شود.
داروهای خوراکی مهارکننده اگزمای دست از دسته ایمونو مدولیتورها مانند آزاتیوپرین یا متوترکسات باید برای موارد شدید در نظر گرفته شود.
استروئیدهای خوراکی
استروئیدهای سیستمیک ممکن است در موارد شدید مفید باشند و همچنین امکان دارد برای درمان علائم فاز حاد یا پومفولیکس مفید باشند. عوارض جانبی بالقوه مانند آب مروارید، افزایش قند خون و پوکی استخوان، استروئیدهای خوراکی را به گزینه ای نامطلوب برای استفاده مزمن تبدیل کند، ولی گاهی پزشک استفاده آن را حیاتی می داند.
آنتی هیستامین های خوراکی
هیستامین های خوراکی جلوی ترشح هیستامین درون زا را می گیرند و ممکن است خارش را کاهش دهند. این روش ممکن است به بیماران مبتلا به اگزمای آلرژیک دست بسیار کمک کند.
پرتودرمانی ماورا بنفش
اشعه ماورا بنفش منجر به سرکوب سیستم ایمنی موضعی و کاهش التهاب می شود. نوردرمانی در اگزماهای وسیع کل بدن و مقاوم به درمانهای خوراکی و مالیدنی توصیه می شود.
سایر درمان ها
سایر درمان های موجود شامل تزریق موضعی استروئید، تزریق بوتولینوم توکسین و یونتوفرز تا حدی برای پومفولیکس و کسانی که تعریق بیش از حد کف دست و پا دارند، مفید نشان داده شده است. در موارد اگزمای دست هایپرکراتوتیک، رتینوئیدهای موضعی ممکن است مفید باشند، زیرا در مچوریشن سلول های اپیدرمی موثرند.
