درم ابریژن نوعی از روش‌های مدرن جوان‌سازی پوست است که سطحی‌ترین لایه‌های اپیدرم پوست (لایه‌های خارجی) برداشته می‌شوند تا پوست صاف شود. این روش معمولاً در کلینیک‌های پزشکی و بیمارستان‌های معتبر به‌صورت سرپایی توسط جراحان پلاستیک و تکنسین‌ها انجام می‌شود. درم ابریژن در مقام مقایسه با سایر روش‌های گران‌قیمت و دردسرساز، مقرون‌به‌صرفه‌تر و مفیدتر است. درم‌ابریژن هم مانند بسیاری از روش‌های مرسوم دیگر در دنیای مراقبت‌های پوستی دارای مزایا و معایب خاص خودش است و باید پیش از انجام آن، نکاتی را مطالعه کرد.
درم ابریژن چیست؟
این روش، یک نوع جراحی یا مجموعه‌ای از تزریقات مرحله‌به‌مرحله نیست، بلکه یک شیوه تقریباً بی‌خطر از لایه‌برداری سطحی پوست است که اخیراً مورد توجه قرار گرفته است. درم ابریژن با عنوان لاتین Dermabrasion شناخته می‌شود و اکثر افرادی که آن را تجربه کرده‌اند، آن را دردناک توصیف می‌کنند.
دردناک‌بودن این روش به‌دلیل دستگاهی است که به‌صورت چرخشی روی لایه خارجی پوست در حال حرکت است و لایه‌برداری را انجام می‌دهد. به‌همین دلیل است که پزشکان معالج برای انجام بهتر این روش از بی‌حس‌کننده‌های موضعی استفاده می‌کنند تا درد کمتری در بیماران ایجاد شود. این روش همواره به‌عنوان یک مکمل برای جراحی‌های پیچیده‌تر زیبایی پوست هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بعضی از پزشکان تشخیص می‌دهند قبل از انجام جراحی‌های پوست، نواحی گسترده‌ای را با روش درم ابریژن لایه‌برداری کنند تا زمینه بهتری برای جراحی فراهم شود. پزشکان در چنین جراحی‌های پیچیده‌ای معمولاً از آرام‌بخش‌های قوی و حتی بیهوشی کامل استفاده می‌کنند. طیف وسیعی از انواع ابزارها در دستگاه درم‌ابریژن استفاده می‌شوند تا لایه‌برداری صحیح انجام شود و لایه‌های سالم اپیدرم پوست مشخص شوند.
درم‌ابریژن، روشی ایده‌آل برای همه افرادی است که می‌خواهند پوستی صاف داشته باشند. حتی بسیاری از بیماران از این روش برای از بین بردن جای زخم و اسکار، آکنه‌ها، ملاسماها یا لکه‌های ناشی از سرطان پوست استفاده می‌کنند. بدیهی است که این روش هم مانند بسیاری از روش‌های مشابه برای همه بیماران اثربخش نیست، اما نتایج مثبت آن معمولاً از جانب اکثر افراد گزارش شده است.
درم‌ابریژن چگونه انجام می‌شود؟
جراح، پزشک متخصص یا تکنسین مورد نظر، کار خود را با قرار‌دادن دستگاه متحرک روی پوست شروع می‌کند. در ادامه، قسمت سَری دستگاه که دارای ابزار برش‌دهنده است، لایه‌برداری را انجام می‌دهد و تمامی لایه‌های بالایی پوست را به‌صورت دقیق از بین می‌برد.
پس از اتمام عملیات ساییدن لایه اپیدرم پوست، پزشک با استفاده از ژل‌های مخصوص یا کرم‌های آنتی‌بیوتیک از خشک‌شدن لایه تازه پوست جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود تا این بخش از پوست ترمیم شود و در نهایت جای اسکار یا زخم روی آن باقی نماند.
در طول انجام درم‌ابریژن، دستیار پزشک دائماً پوست شما را در حالت کشیده نگه می‌دارد و پزشک هم دستگاهی به اسم «درمابریدر (Dermabrader)» را روی پوست حرکت می‌دهد. این دستگاه، کوچک و دارای موتور است و سطح ناهموار آن باعث لایه‌برداری خواهد شد. البته پزشک معالج برای لایه‌برداری نواحی بزرگ پوست از درمابریدر دایره‌ای‌شکل استفاده می‌کند و برای نواحی کوچک‌تر (مثل گوشه‌های دهان) از نوع کوچک دستگاه بهره‌مند می‌شود.
مراقبت‌های پس از این روش درمانی هم مهم هستند و باید تمامی اقدامات را انجام داد تا التهابات احتمالی رخ ندهند. بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند دوره نقاهت کوتاه خود را در خانه سپری کنند و پس از تقریباً 2 هفته به زندگی عادی خود بازگردند.
پزشک معالج پس از انجام درم‌ابریژن، نواحی تحت درمان را با یک پانسمان مرطوب می‌پوشاند و افراد باید هر جلسه، این پانسمان‌ها را تعویض کنند.
آیا می‌توان درم‌ابریژن را در خانه انجام داد؟
بله! درم‌ابریژن روشی نیست که تنها در کلینیک‌ها و مطب‌های پزشکی صورت بگیرد، اما باید بدانید چه تفاوت‌هایی در نوع کلینیکی و خانگی آن وجود دارند. در حال حاضر، چندین دستگاه درم‌ابریژن در داروخانه‌ها و سایر فروشگاه‌ها وجود دارند که می‌توان آنها را بدون نیاز به نسخه پزشک تهیه کرد.
البته ازآنجایی‌که درم‌ابریژن حرفه‌ای باید با حضور پزشک انجام شود و نیاز به پانسمان دارد، این دستگاه‌ها دارای ابزارهای لایه‌برداری کامل نیستند. به عبارت ساده‌تر شما می‌توانید تنها برای لایه‌برداری‌های بسیار سطحی پوست روی این دستگاه‌ها حساب باز کنید.
فرایند پاک‌سازی و لایه‌برداری پوست با درم‌ابریژن نیاز به زمان زیادی دارد. شما می‌توانید از دستگاه‌های خانگی درم‌ابریژن استفاده کنید، اما نباید انتظار پوستی صاف یا نتایج مثبت را داشته باشید.
آیا درم ابریژن برای جای جوش و بخیه مناسب است؟
درم‌ابریژن در همه بیمارانی که دارای نشانه‌های پوستی زیر هستند، مناسب و ایده‌آل محسوب می‌شود:
- درآمدن گوشت‌های اضافه، در نتیجه پیری پوست یا حوادث مختلف مثل تصادف
- چین‌وچروک و انواع خطوط ریز روی پوست صورت
- جای جوش، بخیه و انواع اسکارهای قدیمی
- جای تومورهای بدخیم پوستی که از قبل باقی مانده‌اند
- جای زخم صورت که در نتیجه ضربه ایجاد شده‌اند
- الاستوز اکتینیک یا الاستوز خورشیدی (یک بیماری پوستی که حاصل قرار گرفتن در معرض آفتاب است)
- پیری نوری (با علائمی همچون افتادگی پوست، رنگ‌پریدگی، زردی، لکه‌های تیره و غیره)
البته نباید از درمان تکمیلی برای اثربخشی کامل درم‌ابریژن غافل شد. بسیاری از بیماران نیاز دارند تا با استفاده از لیزر، لایه‌برداری‌های شیمیایی یا تزریق بوتاکس در کنار درم‌ابریژن به پوستی سالم‌تر دست پیدا کنند. حتی در بعضی موارد نیاز است تا از پرکننده‌های پوستی برای درمان افتادگی پوست یا چین‌وچروک‌های مقاوم به درمان استفاده شود.
درم ابریژن چه فوایدی برای پوست دارد؟
این روش در وهله اول باعث از بین رفتن لایه‌های خارجی آسیب‌دیده پوست می‌شود و جوان‌سازی را به‌صورت مکانیکی انجام می‌دهد. از درم‌ابریژن همواره به‌عنوان روشی مدرن و جوابگو برای درمان همه اتفاقات قدیمی پوست یاد می‌شود.
برای مثال، از این روش برای ناپدید‌کردن جای تتوها و خالکوبی‌ها هم استفاده می‌شود؛ درحالی‌که بسیاری از بیماران برای از بین بردن جای تتو و خالکوبی‌ها از روش‌های پرهزینه و خطرناکی مثل لیزر استفاده می‌کنند.
البته بعضی از بیماران که دارای بیماری‌های حاد پوستی (مثل تب‌خال‌های مکرر، سوختگی‌های ناشی از تشعشعات یا آتش‌سوزی و آکنه‌های التهابی) هستند، باید قید این نوع روش را بزنند.
همچنین ممکن است بعضی از بیماران به‌دلیل عوارض استفاده از داروهای مختلف، دارای پوستی نازک باشند. این افراد هم از جمله افرادی هستند که درم ابریژن برای پوستشان هیچ فایده‌ای ندارد.
در حالت کلی، روش درم ابریژن نقش یک مجموعه از داروهای مراقبت پوستی را ایفا می‌کند. اگر شما بخواهید از داروها و روش‌هایی مثل ماساژ پوست برای جوان‌سازی استفاده کنید، باید مدت‌زمان قابل توجهی را در انتظار سپری کنید. این در حالی است که جوان‌ترین و تازه‌ترین لایه‌های پوست پس از انجام درم‌ابریژن و در همان لحظه نمایان خواهند شد.
مراحل آماده‌سازی برای درم‌ابریژن
همیشه پیش از شروع دوره درمان درم‌ابریژن، پزشک معالجتان شما را مورد معاینه فیزیکی قرار می‌دهد و تمامی سوابق پزشکی‌تان را بررسی می‌کند. حتماً در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید، با پزشک خود مشورت کنید تا تمامی خطرات و ریسک‌های احتمالی از بین بروند.
مصرف بعضی از داروها باعث می‌شوند لایه‌های زیرین پوستتان دچار خونریزی شوند و پس از اتمام دوره با لایه‌های تیره در پوست مواجه شوید. مثلاً اگر در یکسال اخیر از داروی ایزوترتینوئین یا آکوتان استفاده کرده‌اید، حتماً به پزشکتان اطلاع دهید تا تدابیر مورد نیاز برای جلوگیری از بروز عوارض صورت بگیرند.
یکی دیگر از فعالیت‌هایی که پیش از شروع درمان توصیه می‌شود، عدم استعمال دخانیات است. استعمال دخانیات هم باعث پیری زودرس پوست و هم باعث کاهش جریان خون در بافت‌ها می‌شود و باعث خواهد شد روند درمان در درم‌ابریژن متوقف شود.
ضمناً شما نباید تا ۲ ماه قبل از شروع درمان در معرض نور مستقیم خورشید قرار بگیرید، چرا که این اتفاق باعث می‌شود رنگ پوستتان دستخوش تغییرات شود. احتمالاً پزشکتان از شما بخواهد پیش از درم ابریژن از داروهای زیر استفاده کنید:
- داروهای ضد ویروسی: قبل و بعد از انجام درم‌ابریژن برای جلوگیری از عفونت‌های ویروسی مصرف می‌شوند.
- آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی: این داورها از بروز عفونت باکتریایی جلوگیری می‌کنند. مخصوصاً در مواردی که بیمار دارای آکنه است.
- کرم رتینوئید: این کرم سرشار از ویتامین A است و به بهبودی یا ترمیم بافت پوست پس از درمان کمک می‌کند.
مزایای درم‌ابریژن
در ادامه فواید و تأثیرات مثبتی که این روش برای پوست دارد، این موارد را هم در نظر داشته باشید:
- امکان درمان توده‌های آزاردهنده سطح پوست، مثل کراتوز، انواع کیست و برآمدگی‌های ناشی از زخم
- صاف‌کردن پوست بدون نیاز به جراحی‌های خطرناک
- تفاوت‌های چشمگیر در مقایسه با روش‌های درمانی دیگر مثل کربوکسی‌تراپی
- بدون درد و خونریزی
- درمان اسکارهای ایجادشده در نواحی استخوانی و با خراش‌های عمیق‌تر
- درمان انواع جوش‌های مقاوم به درمان، اعم از جوش سرسیاه و سفید
معایب، عوارض جانبی و ریسک‌های احتمالی
این روش درمان دارای معایب خاص و انگشت‌شمار است:
- از دست‌دادن رنگ پوست طبیعی
- آسیب به بافت پوست
- حساسیت به نور خورشید
- منافذ موقتی و بزرگ در سطح پوست
- قرمزی پوست
- کهیر
- جوش و آکنه موقتی
اگر درم ابریژن در حالت بیهوشی انجام شود، ممکن است شبیه به بسیاری از روش‌های درمانی باعث عوارض بیهوشی در بیمار شود. این عوارض احتمالی شامل مواردی همچون مشکلات تنفسی، خونریزی از محل درمان، عفونت در نواحی ساییده‌شده و حتی حساسیت مفرط به بعضی از داروها هستند.
ضمناً ممکن است که هیپر (Hyper) یا هیپرپیگمانتاسیون (hypopigmentation) پوست هم در اثر درم ابریژن رخ بدهد که باعث تغییر رنگ پوست به رنگ صورتی یا روشن شود. گاهی التهابات پوستی پس از درمان تا 2 الی 3 هفته هم ادامه‌دار هستند و نواحی تحت درمان ممکن است تا چند هفته دارای سوزش یا درد باشند. البته این عوارض را می‌توان با تجویز مسکن‌ها درمان کرد.
ممکن است بیمار دچار عوارض بسیار نادر مثل ابتلا به اسکار یا کلوئید بیش‌ازحد هم شود که با مصرف داروهای استروئیدی رفع می‌شوند. برای رهایی از شر عوارض احتمالی، همواره توصیه‌های پزشکتان را دنبال کنید و طبق آنها پیش بروید.
مهم‌ترین نکته این است که شما باید همواره مراقب پوستتان باشید و از محصولات مراقبت پوستی شیمیایی یا کرم‌های مرطوب‌کننده غلیظ خودداری کنید. پوستتان را در معرض نور خورشید قرار ندهید و پس از ترمیم نواحی پوست پس از درمان، هر روز از کرم ضدآفتاب استفاده کنید.
چه افرادی برای این روش درمانی مناسب نیستند؟
افراد زیر به‌هیچ‌عنوان و تحت هیچ شرایطی اجازه ندارند از درم‌ابریژن استفاده کنند:
- تمامی افراد زیر ۱۸ سال که بافت پوستی آنها هنوز در حال رشد است
- افرادی که طبق نظر پزشک از سلامت عمومی برخوردار نیستند
- افرادی که چهره‌ای نسبتاً تیره دارند
- مبتلایان به سرطان پوست یا بیماری‌های نادر، مثل اختلال رنگ‌دانه‌ها که درم ابریژن باعث تشدید آنها می‌شود
روش‌های جایگزین برای درم‌ابریژن
- لایه‌برداری معمولی: لایه‌برداری یک روش درمانی برای جوان‌سازی است که باید به‌صورت منظم و مداوم انجام شود تا ظاهر افراد بدون جای زخم بماند. در این روش، لایه بیرونی پوست از طریق یک پرتو نور برداشته می‌شود.
- لایه‌برداری شیمیایی: این روش درمان شامل محلول‌های مایعی می‌شود که باتوجه‌به نیاز بیماران ساخته می‌شوند و به رشد مجدد سلول‌های جدید پوست کمک می‌کنند. این روش برای از بین بردن بافت قدیمی پوست به‌صورت کنترل‌شده انجام می‌شود و برای سفت‌کردن پوست هم مناسب است.
انواع مختلف درم ابریژن کدامند؟
به‌طورکلی 3 روش مختلف برای انجام درم‌ابریژن تعریف شده‌اند:
- درم‌ابریژن الماسی (Diamond Dermabrasion): در این روش از یک دستگاه با سری مجهز به یک نوک الماسی برای ساییدن و لایه‌برداری پوست انجام می‌شود. این روش برای حذف سلول‌های مرده و قدیمی دقیق‌تر است و هیچ اثری از ذرات ریزی که به‌صورت ناخواسته وارد دهان یا بینی بیمار می‌شوند نمی‌گذارد.
- روش میکرو درم‌ابریژن (Microdermabrasion): این روش نسبت به درم‌ابریژن معمولی بسیار خفیف‌تر است و سلول‌های مرده پوست با استفاده از کریستال‌های ریز از بین می‌روند. این شیوه یک روش با عوارض حداقلی است و عرض 30 دقیقه انجام می‌شود. البته نکته مهم اینجاست که این روش هیچ تأثیر خاصی روی درمان اسکارهای عمیق ندارد و نمی‌توان انتظار خاصی از آن داشت.
- درم‌ابریژن لیزری (Laser Dermabrasion): این روش شامل عبور‌دادن پرتوهای نوری از لایه‌های بیرونی پوست است که نهایتاً باعث از بین رفتن ناهنجاری‌های پوستی، آکنه‌ها و لکه‌ها خواهد شد. همچنین این روش با عناوین دیگری همچون لیزر ابریژن (lasabrasion)، تبخیر لیزری (laser vaporization) و لایه‌برداری لیزری (laser peel) هم شناخته می‌شود.
مراقبت‌های پس از درمان و عبور از دوره نقاهت
تمامی نواحی تحت درمان، باید تا مدت ۵ روز با پانسمان و مواد مخصوص پوشانده شوند. همچنین باید پمادهای تجویزشده توسط پزشک را روی سطح پوست مالید تا مرطوب بماند. پس از انجام همه این فعالیت‌ها و طبق دستور پزشک، بیمار اجازه خواهد داشت پانسمان را باز کند و پوست در معرض هوای آزاد قرار بگیرد. به‌طورکلی، باید این موارد را برای مراقبت‌های پس از درم‌ابریژن در نظر داشت:
- استفاده از داروهای ضد تورم و التهاب
- دوری از قرار گرفتن در نواحی گرم و تحت تابش نور آفتاب
- تمیز نگه داشتن نواحی پوستی برای جلوگیری از عفونت، ایجاد پوسته و بروز شیارهای عمیق در لایه‌های جوان اپیدرم
- عدم قطع ارتباط مداوم با پزشک معالج
- خودداری از شست‌وشوی نواحی درمان و تماس آنها با آب (مخصوصاً آب حاوی کلر مثل محیط استخر)
رژیم غذایی و دارویی برای افزایش تأثیرات مثبت درم ابریژن
- غذاهای نرم (مثل سوپ) که بهراحتی می‌توان آنها را جوید، انتخاب کنید. پس از درم ابریژن، بیمار دائماً احساس درد و ناراحتی دارد (مخصوصاً اگر نواحی درمان، پوست صورت باشد) و ممکن است که غذا خوردن برای او سخت شود.
- وعده‌های غذایی غنی‌شده با مواد مغذی مثل سبزیجات و میوه‌ها به بهبود سریع بافت پوست کمک می‌کنند.
- مصرف مایعات باید به حداکثر میزان خود برسد تا پوست بدن دائماً هیدراته و مرطوب بماند.
- از مصرف الکل تا ۲ دو روز پس از درم‌ابریژن باید خودداری کرد تا روند بهبودی پوست کُند نشود.
- آسپرین یا ایبوپروفن را از وعده‌های دارویی و غذایی خود حذف کنید تا خون رقیق نشود و خونریزی در نواحی تحت درمان رخ ندهد.
انتظارات واقع‌بینانه از اثرات این روش درمانی
درم‌ابریژن تأثیرات مثبت و محدودی دارد و نباید انتظارت بیهوده و غیرواقعی از آن داشت. تمامی اتفاقات واقعی که پس از این شیوه درمانی رخ می‌دهند، شامل موارد زیر هستند:
- رفع لک‌های پوستی
- جوان‌سازی پوست
- از بین بردن لک پوستی از صورت، گردن و بازوها
- کاهش اسکار و جای زخم از روی گونه‌ها، چانه و پیشانی
اقدامات لازم برای انتخاب پزشک مناسب
درم‌ابریژن یک روش تقریباً ساده است، اما همین شیوه درمانی آسان باید توسط افراد مجرب و متخصص صورت بگیرد. برخلاف بسیاری از روش‌های رایج مثل جراحی لیفت ابرو، لیفت بازو و غیره نیازی به تخصص‌های آن‌چنانی پزشک نیست، اما با این اوصاف باید روی صلاحیت پزشک حساب کرد تا هیچ عارضه‌ای پیش نیاید. موارد زیر را برای اطمینان از صلاحیت پزشک معالج در نظر داشته باشید:
- بررسی رزومه و شهرت پزشک، مطب یا بیمارستانی که او در آن مشغول است.
- مطمئن شوید بیمارستان مربوطه دارای گواهینامه معتبر و بین‌المللی JCI است.
- گواهینامه ISAPS (انجمن بین‌المللی جراحان پلاستیک و زیبایی) پزشک را مورد بررسی قرار دهید.
- با بیمارانی که پیش از شما تحت معالجه پزشک مورد نظر بوده‌اند، صحبت کنید.
- همیشه ۳ پرسش اساسی را از پزشک بپرسید: «مراقبت‌های قبل و بعد از درم ابریژن چیست؟»، «آیا من کاندیدای ایده‌آلی برای این روش درمان هستم؟» و «عوارض احتمالی این روش چیست؟»
- درم ابریژن (Dermabrasion) یک روش درمانی برای لایه‌برداری سطحی پوست است که به‌صورت سرپایی و بدون نیاز به جراحی صورت می‌گیرد. این روش علاوه بر مزایایی که دارد، نیازمند توجه به نکات حیاتی و مهمی است که بیماران باید در نظر داشته باشند.
