پوست سالم در چهار گروه کلی دسته‌بندی می‌شوند : نرمال، خشک، چرب و مختلط. اگر چه تشخیص انواع پوست به شناسایی عوامل ژنتیکی تاثیرگذار برمی‌گردد و قابل انتخاب نیست، اما آگاهی از عوامل تاثیرگذار داخلی و خارجی بر پوست و نحوه‌ی مراقبت از آن، انتخابی کاملا هوشمندانه است.
در این مقاله به تفصیل انواع پوست، شرایط و مشکلات هر یک را بررسی خواهیم کرد .
تشخیص انواع پوست : نرمال، خشک، چرب و مختلط
اگر برای شناخت نوع پوست خود به کمک نیاز دارید، این مطلب بسیار کمک کننده خواهد بود. آگاهی از ویژگی‌ها و تشخیص انواع پوست، نیاز‌ها و مشکلات هر یک، موجب می‌شود تا در مراقبت و حفظ سلامتی پوست‌تان، هوشمندانه‌تر عمل کنید.
• پوست نرمال
” نرمال ” واژه‌ای است که به صورت گسترده برای پوست‌هایی که در تعادل باشند، استفاده می‌شود. این نوع پوست، نه از خشکی رنج می‌برد و نه از چربی مفرط. اصطلاح علمی پوست‌های سالم، ” یودرمیک Eudermic ” است.
• پوست خشک
اصطلاح ” خشک ” برای توصیف نوعی از پوست به کار می‌رود که سبوم کمتری از پوست نرمال تولید می‌کند. در نتیجه‌ی کمبود سبوم، پوست خشک، دچار کمبود چربی مورد نیاز برای بازسازی رطوبت و لایه‌ی محافظ در مقابل عوامل خارجی می‌شود.
افراد دارای پوست خشک، در پوست خود احساس کشیدگی می‌کنند. این مدل از انواع پوست، در ظاهر بسیار کدر به نظر می‌رسد.
• پوست چرب
واژه‌ی “چرب” برای توصیف نوعی از پوست به کار می‌رود که تولید سبوم در آن بالاتر از حد نرمال است. در علوم پزشکی، تولید بیش از حد نیاز سبوم را اصطلاحا سبورهیا Seborrhea می‌نامند.
پوست چرب دارای ظاهری درخشان و روزنه‌هایی قابل رویت است.
• پوست مختلط
پوست مختلط، همان‌گونه که از نامش پیداست، ترکیبی از انواع پوست‌هاست. پوست مختلط دارای نوع متفاوتی از پوست در ناحیه‌ی T نسبت به گونه‌ها و قسمت‌های دیگر صورت است.
در ادامه به طور مفصل به ویژگی‌های هر یک اشاره می‌کنیم تا تشخیص انواع پوست را برایتان ساده‌تر کنیم.
پوست نرمال
ویژگی‌های پوست نرمال چیست؟
” نرمال ” واژه‌ای است که به صورت گسترده برای پوست‌هایی که در تعادل باشند، استفاده می‌شود. اصطلاح علمی پوست‌های سالم یودرمیک Eudermic است.
در این مدل از انواع پوست، ناحیه‌ی T شامل پیشانی، بینی و چانه ، ممکن است مقداری چرب به نظر برسند. اما در حالت کلی، چربی، رطوبت و سبوم پوست در حالت متعادل قرار دارد. در نتیجه، پوست نرمال از خشکی و چربی بیش از حد رنج نمی‌برد.
چگونه پوست نرمال را شناسایی کنیم؟
ویژگی‌های پوست نرمال به قرار زیر است :
- روزنه‌هایی با سایز معمولی
- گردش خون مناسب
- بافت مخملی، نرم و لطیف
- ظاهر شاداب، شفاف و رنگی گلگون
- بدون آسیب و لک
- بدون استعداد نسبت به حساسیت‌های پوستی
یکی دیگر از ویژگی‌های پوست نرمال این است که با ازدیاد سن، در روندی بسیار کند، به سمت خشکی پیش می‌رود.
پوست خشک
ویژگی‌های پوست خشک چیست؟
اصطلاح ” خشک ” برای توصیف نوعی از پوست به کار می‌رود که سبوم کمتری از پوست نرمال تولید می‌کند. در نتیجه‌ی کمبود سبوم، پوست خشک، دچار کمبود چربی مورد نیاز برای بازسازی رطوبت و لایه‌ی محافظ در مقابل عوامل خارجی می‌شود. تمامی این موارد، منجر به یک عملکرد معیوب در این مدل از انواع پوست می‌شود.
پوست خشک به لحاظ شدت، دارای وضعیت‌های متفاوتی است. حتی برخی از انواع پوست خشک، گاها قابل تشخیص نیز نیستند.
زنان نسبت به مردان به شکل قابل ملاحظه‌ای از خشکی پوست رنج می‌برند. با توجه به اینکه تمامی انواع پوست با ازدیاد سن خشک می‌شوند، این آمار چندان موجب شگفتی نیست:
مشکلات ناشی از خشکی پوست، چیزی در حدود ۴۰% از مراجعه‌کنندگان به متخصصین پوست را شامل می‌شود.
عوامل ایجادکننده‌ی ویژگی‌های پوست خشک
درجه‌ی رطوبت پوست به میزان آبرسانی به لایه‌های زیرین و میزان تعریق آن وابسته است.
پوست به صورت مداوم در حال از دست دادن آب از راه‌های زیر است:
- تعریق : سیستمی که تحت تاثیر حرارت، استرس و فعالیت، موجب دفع آب از بدن می‌شود.
- از دست دادن آب Trans-epidermal : سیستم طبیعی عملکرد پوست است که در آن، روزانه چیزی حدود نیم لیتر آب از لایه‌های زیرین پوست دفع می‌شود.
- کمبود موارد زیر نیز موجب خشکی پوست می‌شود :
فاکتور Natural Moisturising Factors (NMF’s) یا رطوبت رسانان طبیعی پوست مانند آمینو اسیدها، به چسبیدن آب به پوست کمک می‌کنند. این مواد با آبرسانی به پوست، موجب حفظ خاصیت ارتجاعی آن شده و از فقر آب در پوست جلوگیری می‌کنند.
چربی‌های پوست Epidermal lipids مانند اسیدهای چرب و کلسترولِ خوب که کمبود آن‌ها مانع عملکرد سالم پوست می‌شود.
میزان خشکی پوست
پوست خشک طیفی از “مقداری خشک‌تر از پوست نرمال” تا “خشکی شدید” را شامل می‌شود. تفاوت‌ها در این میزان خشکی، در ادامه بیان می‌شوند:
۱ – پوست خشک
خشکی خفیف پوست، در فرد احساس کشیدگی و شکنندگی ایجاد می‌کند. این نوع از پوست‌های خشک، ظاهری کدر داشته و قابلیت ارتجاعی پایینی دارد.
۲ – پوست بسیار خشک
در صورتی که خشکی خفیف پوست درمان نشود، ممکن است مشکل به مراحل حادتری پیشروی کند.
ویژگی‌های پوست بسیار خشک عبارتند از:
• پوسته پوسته شدن خفیف
• ظاهر زبر و کدر
• احساس کشیدگی
• خارش احتمالی
پوست‌های بسیار خشک، مستعد حساسیت، تحریکات و عفونت‌های پوستی خواهند بود.
۳ – پوست شدیدا خشک
نواحی خاصی از بدن هستند که بیش‌تر در معرض خشکی شدید پوست قرار می‌گیرند. دست‌ها، پاها، آرنج و زانو‌ها مستعد موارد زیر هستند:
• زبری و زمختی شدید
• ترک و شکاف پوستی
• ایجاد پینه و کولوس پوستی
• پوسته پوسته شدن
• خارش مداوم
خشکی حاد و شدید پوست، معمولا در افراد سالمند رخ می‌دهد.
پوست چرب
ویژگی‌های پوست چرب چیست؟
واژه‌ی “چرب” برای توصیف نوعی از پوست به کار می‌رود که تولید سبوم آن بالاتر از حد نرمال است. در علوم پزشکی، تولید بیش از حد نیاز سبوم را اصطلاحا سبورهیا Seborrhea می‌نامند. این مدل از انواع پوست دارای ظاهری درخشان و روزنه‌هایی قابل رویت است.
چگونه پوست چرب را شناسایی کنیم؟
ویژگی‌های پوست چرب به قرار زیر است :
• روزنه‌های بزرگ و قابل رویت
• ظاهری درخشان و چرب
• گردش خون نامناسب و نتیجتا ظاهر رنگ پریده
پوست چرب مستعد انواع آکنه است. در آکنه‌ی خفیف، که صورت را نیز درگیر می‌کند، جوش‌ها بیش‌تر در نواحی گردن، شانه، سینه و کمر ظاهر می‌شوند.
در انواع متوسط و شدید آکنه، جوش‌های چرکی با نوک سفید یا زرد، ظاهر شده که سرخ و متورم می‌شوند.
عوامل چربی پوست
- ژنتیک
- تغییرات و عدم تعادل هورمونی
- داروها
- استرس
- مواد آرایشی تحریک کننده پوست
پوست مختلط
ویژگی‌های پوست مختلط چیست؟
پوست مختلط، همان‌گونه که از نامش پیداست، ترکیبی از انواع دیگر پوست‌هاست. پوست مختلط دارای نوع متفاوتی از پوست در ناحیه‌ی T نسبت به گونه‌ها و قسمت‌های دیگر صورت است.
چگونه پوست مختلط را شناسایی کنیم؟
ویژگی‌های پوست مختلط به قرار زیر است :
- ویژگی‌های پوست مختلط به قرار زیر است :
- یک پوست چرب در ناحیه‌ی T ( شامل پیشانی، بینی و چانه )
- روزنه‌های بزرگ در ناحیه‌ی T ( گاها حاوی آلودگی )
- پوست چرب یا خشک در بقیه‌ی قسمت‌های صورت
- در این نوع پوست، تولید سبوم در ناحیه‌ی T بیش‌تر از حد نرمال و در دیگر قسمت‌های صورت، کمتر یا در حد نرمال است.
بررسی وضعیت پوست در مقابل نوع پوست
در مقابل نوع پوست، وضعیت پوست هر فرد در دوره‌های مختلف زندگی دچار تغییر می‌شود. بسیاری از عوامل درونی و بیرونی بر این تغییر تاثیرگذارند. عواملی مانند آب و هوا، آلودگی‌ها، بیماری‌ها و درمان‌ها، استرس، عوامل ژنتیکی بر فکتورهایی مانند میزان تولید سبوم، تعریق و رطوبت طبیعی پوست تاثیرگذارند.
محصولات مراقبتی پوست باید متناسب با نوع پوست و وضعیت آن انتخاب شوند تا فاکتورهای فوق را به نقطه‌ی تعادل برسانند.
متخصصان برای تعیین وضعیت پوست و تجویز محصولات مناسب، نشانه‌های بالینی زیر را بررسی می‌کنند:
۱ – رنگ پوست
رنگ پوست و قومیت، بر نوع واکنش پوست به عوامل محیطی مانند پرتوهای خورشید، آسیب‌ها، حساسیت‌ها و التهابات تاثیرگذارند.
سرخی پوست نیز فاکتور مهمی است که میزان سلامت گردش خون را تعیین می‌کند.
۲ – نشانه‌های پیری
نوع پوست ما در طول عمرمان دستخوش تغییر می‌شود. آن‌هایی که در دوران بلوغ پوست چربی داشتند، پس از این دوران، با ازدیاد سن، به تدریج خشک‌تر شدن پوست خود را تجربه می‌کنند.
تمامی انواع پوست، به تدریج و با پیر شدن، حجم و چگالی خود را از دست می‌دهند. در این حال، چروک‌ها ایجاد شده و گاها حتی رنگدانه‌ها نیز تغییر می‌کنند. این نشانه‌های پیری به تشخیص وضعیت پوست و تجویز محصول مراقبتی مرتبط کمک می‌کنند.
۳ – درجه‌ی حساسیت پوست
پوست حساس، پوستی است که به راحتی با عوامل گوناگون تحریک می‌شود. عواملی که توسط دیگر پوست‌ها قابل تحمل هستند، مانند حرارت بالا یا محصولات آرایشی و بهداشتی به شدت موجب تحریک پوست حساس می‌شوند.
حساسیت پوستی برای برخی افراد، در موقعیت‌های بسیاری رخ می‌دهد اما برای برخی دیگر در چند مورد خاص خلاصه می‌شود.
۴ – میزان تعریق و تولید سبوم
میزان سبوم تولید شده توسط غدد چربی، یکی از تاثیرگذارترین عوامل در تعیین وضعیت پوست است. پوست چرب و آکنه‌ای نتیجه‌ی تولید بیش از حد نرمال سبوم است. در حالی که تولید سبوم به میزان کمتر از حد نرمال، موجب خشکی پوست می‌شود.
میزان فعالیت غدد عرق که موجب تعریق شده و به تنظیم دمای بدن کمک می‌کنند نیز بر وضعیت پوست تاثیرگذار است. تعریق زیاد و کم، هر دو می‌توانند تغییراتی را در تعادل پوست ایجاد کنند.
۵ – رطوبت رسانان طبیعی پوست
فاکتور Natural Moisturising Factors (NMF’s) یا رطوبت رسانان طبیعی پوست که قبلا اشاره کردیم، با آبرسانی به پوست، موجب حفظ خاصیت ارتجاعی آن شده و از فقر آب در پوست جلوگیری می‌کنند.
